P.L. Takstraat 33, Amsterdam
1923-24
a. risalietbekroning: ‘Menselijke energie’
Bovenaan het gebouw staan twee identieke beeldhouwwerken die elkaars spiegelbeeld zijn. In deze voorstelling, over drie vlakken verdeeld, staat onderin de ‘energie’ met gespreide benen en armen afgebeeld. Vlak boven hem, geknield, half liggend tegen de muur een vrouw met een druiventros: de ‘vruchtbaarheid’. Daar boven staan drie figuren: de landbouw met landbouwgewassen, de industrie met gereedschappen en de handel met goederen. De bekroning van het beeld wordt gevormd door een groep van twee mannen en een vrouw die elkaar met hun armen omvatten. Zij kijken vanuit een schip in de verte; vanuit de vruchtbaarheid van de aarde en verschillende vormen van menselijk handelen zijn zij de mensen, die met vooruitziende blik naar de toekomst zien.
Weiberner tufsteen (inmiddels graniet), ca 420 cm
b. 3 typen gevelstenen:
Tussen de ramen van de derde verdieping zijn gevelstenen te zien met de volgende voorstellingen :
1. man met kalfjes
2. man met korenschoven
3. man met druiventrossen
tufsteen (inmiddels graniet), 60 cm
c. 2 hoekstenen: markttafereel
Onder links en rechts bij de hekken aan de Jozef Israëlskade spiegelende hoekstenen van een veemarkttafereel waarop door middel van het aloude ‘handjeklap’ tot koop en verkoop wordt besloten, met het kalfje gelaten tussen de mannen in. Daarnaast staat een vrouw met koopwaar in haar handen.
tufsteen (inmiddels graniet), 102 cm
d. 2 zuilkapitelen: haventafereel
In het portiek staan twee identieke afbeeldingen in spiegelbeeld van een haventafereel: drie mannen met zakken op hun nek, een zeilvaartuig en twee vrouwen die toekijken met achter hen gestileerde bomen.
tufsteen, 65 cm
e. tegels
Een tableau, bestaande uit kleinere reliëftegels, is in zijn geheel voorstellingsloos, maar op de afzonderlijke tegels zijn geabstraheerde mens en dierfiguren te zien.
donkerbruine grès (ESKAF), 5×10 cm
e. ajourtegels
Tussen de ramen van de tweede en derde verdieping zijn ajourtegels geplaatst met voorstellingen van een zittende vogel, een springende gazelle, een staande vos, een hurkende faun en een papagaai.
donkerbruine grès (ESKAF), 20 cm
f. deurkalf: tafereel met Mercurius
Toepasselijk voor wat oorspronkelijk een handelsschool was, is boven de deur ‘Mercurius, de Romeinse god van de handel, in de wereld’ te zien. Vanaf links een knielende man (de wereldbol torsende Atlas), havenkranen, rokende schoorstenen van fabrieken, Mercurius met gestrekte armen, gestileerde planten en bloemen en helemaal rechts een zittende vrouw met kind.
teakhout, 42 cm
architect A.J. Westerman
Hildo Krop maakte beeldengroepen voor twee monumentale schoolgebouwen, een H.B.S. (Hogere Burgerschool) en een O.H.S. (Openbare Handelsschool) aan de P.L. Takstraat / Jozef Israëlskade die in elkaars spiegelbeeld gebouwd zijn. De twee gebouwen zijn samengevoegd tot het huidige Berlage College. De ornamentiek aan deze gebouwen behoren tot de grotere en meer complexe werken van Krop. De risalietbekroningen zijn elk ongeveer 2,5 meter breed en diep en 3,5 meter hoog. Aan ieder gebouw zijn twee groepen met dezelfde, spiegelbeeldige voorstellingen geplaatst. Op het oostelijke gebouw, de Openbare Handelsschool, is de ‘Menselijke energie’ voorgesteld. Helaas hadden de sculpturen zeer geleden door de klimatologische omstandigheden. De beelden staan door hun hoge positie volop bloot aan regen en wind. De gebruikte tufsteen bleek weinig bestand tegen deze omstandigheden en de verwering was in een zeer vergevorderd stadium. Verschillende delen (koppen) waren in de loop van de tijd al los geraakt. De beelden waren er dermate slecht aan toe dat van enige vorm van restauratie geen sprake meer kon zijn.
Derhalve werd besloten om tot replicatie over te gaan in duurzamer graniet. De originelen beelden werden gedemonteerd en naar het ambachtelijk beeldhouwatelier van Ton Mooy in Amersfoort getransporteerd. Daar werden de ontbrekende delen met behulp van historische foto’s opgewerkt met gips. Van deze ‘tijdelijk gerestaureerde’ originelen werden zo exact mogelijke granieten kopieën gemaakt. Een fragment van de oorspronkelijke tufstenen beelden, een van de betere delen, is herplaatst in de schouwburg van Steenwijk, de geboorteplaats van Krop.
bronnen: Kunst aan de straat , redactie Joost de Wal, 2009; Een Amsterdamse School, Ger van Berlo e.a., 2005
fragment origineel beeld – Schouwburg De Meenthe, Steenwijk
a. dakbekroning:
b. consolefiguren:
d. gevelstenen, 4 reliëfs:
