Voor het 25-jarig jubileum van het communistische tijdschrift De Tribune in 1932 maakte Hildo Krop een bronzen reliëf. Op het reliëf staan drie figuren: in het midden een vrouw met een hamer en sikkel, rechts een man met een vaandel en links een krantenverkoper met De Tribune in zijn hand. Daaromheen in een boog de tekst: 25 jaar leering en stryd voor het communisme.
De plaquette heeft jarenlang in het trappenhuis van Felix Meritis aan de Amsterdamse Keizergracht gehangen. Van 1947 tot 1981 had de CPN haar hoofdkantoor in het pand. Ook was de redactie en drukkerij van het dagblad De Waarheid hier gevestigd.
Lange tijd was niet bekend waar dit bronzen reliëf zich bevond. Tot het Hildo Krop Museum in juni 2022 een e-mail kreeg van Ton Smeets, de laatste directeur van de voormalige drukkerij ‘De Waarheid’ van de Communistische Partij Nederland, gevestigd in Felix Meritis. Hij was samen met Martin Veltman bestuurslid van de uitgeverij ‘Stichting Bepenak’ (Bevordering Pers Nederland Arbeidersklasse). Zij lieten weten dat zij bij het vertrek van de drukkerij uit Felix Meritis het bronzen paneel vanwege zijn historische waarde in beheer hadden genomen. Doordat een journalist onderzoek deed naar het communisme in Nederland en op de pagina van het Digitaal Kenniscentrum van het Hildo Krop Museum terecht kwam, waar genoemde plaquette was afgebeeld, ging het balletje rollen. De journalist herkende het bronzen paneel. Hij kwam vaak bij Veltman die ook zo’n ‘ding’ had staan. Hij stuurde een mail naar Martin Veltman om ze te wijzen op het feit dat bij het Hildo Krop Museum niet op de hoogte was van de verblijfplaats van het paneel. Martin Veltman wist niet dat het ging om een werk van Hildo Krop en was blij verrast. Omdat hij vond dat hij al lang genoeg naar het werk had gekeken, besloot hij het te schenken aan het Hildo Krop Museum.
De Tribune was een voorloper van het communistische dagblad De Waarheid en verscheen voor het eerst op 19 oktober 1907 als weekblad van de marxistische oppositie binnen de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP). De oprichters en redacteuren van het weekblad, David Wijnkoop, Jan Ceton en Willem van Ravesteyn, waren het niet eens met het partijbeleid. Ze waren tegen de ‘bourgeoise-weg’ die de partij was gaan bewandelen. Ook schreven ze in felle bewoordingen dat de SDAP zich te slap opstelde ten aanzien van de werktijden van de arbeiders. De SDAP vond de eis voor een tien-urige werkdag te ver gaan. De radicalen wilden zelfs een werkdag van acht uur. Ook het pleidooi van de oppositie om pensioenen voor de arbeiders in te stellen, was helemáál onbespreekbaar. Nadat de redactieleden van De Tribune in 1909 op het Deventer-congres uit de SDAP geroyeerd waren, ging het blad verder als uitgave van de door geroyeerde leden nieuw opgerichte partij Sociaal-Democratische Partij (SDP). In 1918 veranderde de SDP haar naam in de Communistische Partij Holland (CPH) en in 1935 in de Communistische Partij van Nederland (CPN).
Hildo Krop stond ook niet langer achter de koers van de SDAP en verliet uiteindelijk in 1918 de partij. In het socialistische dagblad Het Volk, de speekbuis van de SDAP, stond een oproep om de negende Duitse oorlogslening te steunen. Dat was voor de principiële pacifist Krop een stap te ver.
Voor het blad De Tribune maakte Krop jarenlang houtsneden. Dit waren prenten met een politieke lading. Eén keer was De Tribune zelf onderwerp van zo’n politieke prent van Krop, toen er in juli 1934 in de Jordaan opstand uitbrak tegen de steunverlaging. Politie en het leger traden hard op tegen de demonstranten. Bij dit ‘Jordaan-oproer’ vielen vijf doden en er waren meer dan 41 gewonden. Bijeenkomsten en demonstraties werden verboden. De Tribune, die uiteraard achter de arbeiders stond, kreeg een tijdelijk verschijningsverbod. De politie bezette de drukkerij en de persen werden verzegeld.
bronnen: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam; Amsterdamse Stadsarchief; wikipedia; www.sp.nl/tribune/2007; Ton Smeets; Martin Veltman;
Krop was een dynamische, felle, geëngageerde persoonlijkheid. Politiek was hij in sterke mate links gericht, maar hij was te ondogmatisch om zich lang aan een politieke partij te binden. Gedurende de Eerste Wereldoorlog verscheen er in het aan de S.D.A.P gelieerde dagblad Het Volk een advertentie met een oproep tot steun aan een Duitse oorlogslening. Dit was voor Krop de reden om zijn lidmaatschap van deze socialistische partij op te zeggen. Hierna heeft hij zich nooit meer bij een politieke partij aangesloten. Wel bleef hij contact houden met de socialistische en communistische voormannen. Vanwege zijn sterke communistische gerichtheid ontstond in 1927 de penning Tien jaar Arbeidersregering. We zien een kracht uitstralende werkman met in de ene hand een sikkel en hamer en in de andere een vaandel. Al eerder had hij dergelijke figuren in houtsneden uitgebeeld die hij maakte voor het communistische blad De Tribune.
Dat Hildo Krop de Eerste wereldoorlog weerzinwekkend vond bleek in 1917, toen hij geheel belangeloos drie reliëfs ontwierp voor het Belgenmonument (Mo 2) in Amersfoort. In zijn afwijzing van oorlog was hij zeer principieel. In 1918 verliet hij de SDAP waarvan hij sinds ongeveer 1908 lid was geweest, omdat in het socialistische dagblad Het Volk een oproep stond om de negende Duitse oorlogslening te steunen.
Een houtsnede van een geknakte man in een veld vol oorlogsgraven, een zelfde thematiek als bij het Belgenmonument, maakte hij in 1919 of mogelijk eerder. Deze houtsnede noemde hij ‘De oude en de nieuwe wereld’ en werd afgedrukt in het ‘Houtsnedennummer’ van het tijdschrift Wendingen, jrg. 1919 – nrs. 7/8. Waarschijnlijk is de prent in het blad niet juist afgedrukt omdat het monogram HLK gespiegeld staat en bovendien gebruikte Krop het thema tegelijkertijd ook voor een beeldhouwwerk met dezelfde naam. Hierbij is duidelijk te zien dat het ‘geknakte’ hoofd van de man naar links buigt, in tegenstelling tot de gepubliceerde houtsnede.
Het fraaie kalkstenen beeld ‘De oude en de nieuwe wereld’, dat zich in een particuliere collectie bevindt, lijkt niet af te zijn. Het kinderkopje aan de voorkant van de voeten van de man, zoals op de houtsnede te zien is, werd niet uitgevoerd in de stenen versie.
Hildo Krop werkend aan ‘De oude en de nieuwe wereld’ – foto: Bernard Eilers
3 reliëfs aan herdenkingsmuur:
1. Fusillade
2. Uittocht
3. Internering
Franse kalksteen, resp. 176 x 320 / 248 x 1295 / 174 x 320 cm
architect monument: Huib Hoste
overige reliëfs van François Gos
Alle oorspronkelijk van beton; na restauratie van al het externe beeldhouwwerk o.l.v. Krop in 1957, Franse kalksteen
Het Belgenmonument is door België geschonken aan Nederland ter herinnering aan de internering van gevluchte militairen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het is in omvang het grootste monument van Nederland.
In oktober 1914, wanneer het Duitse leger Antwerpen nagenoeg omsingeld heeft, weten veertigduizend Belgische militairen aan krijgsgevangenschap te ontkomen door uit te wijken naar Nederland. Op grond van internationale verdragen werden deze militairen ontwapend en geïnterneerd en in, inderhaast opgezette barakkenkampen (in Zeist en Harderwijk), ondergebracht. Met name Kamp Zeist moet een verschrikkelijk oord zijn geweest wat betreft huisvesting, eten en gebrek aan medische verzorging. De ellende en de opgekropte frustraties leidden tot diverse gewelddadige conflicten. Een grote groep Belgische militairen keerde zich, scheldend en stenen gooiend, tegen de Nederlandse bewakingstroepen. Deze laatsten voelden zich zo bedreigd dat ze gericht begonnen te schieten. Het drama, waarbij acht doden en achttien gewonden waren te betreuren, schokte de publieke opinie enorm. Uit verontwaardiging bood Krop aan belangeloos beeldhouwwerk te verzorgen voor een nog op te richten herdenkingsmonument.
Het in baksteen opgetrokken Belgenmonument was oorspronkelijk bedoeld ter nagedachtenis van geïnterneerden, die tijdens die opstand tegen de Nederlandse bewaking om het leven waren gekomen. Omdat men dit onkies vond tegenover het gastland, werd op 5 oktober 1916 door de Centrale Commissie der Werkscholen van de geïnterneerde Belgen in Nederland aan het college van B&W van Amersfoort een voorstel gestuurd om een gedenkteken op te richten als blijk van waardering voor de genoten gastvrijheid. De commissie “zou willen bouwen een monument, als dankbetuiging jegens de Nederlandsche overheid en de natie, voor al hetgeen gedaan is geworden tot welzijn der geïnterneerden en hunne gezinnen.”
De Belgische architect Huib Hoste (1881–1957) maakte een ontwerp voor een plek op de Amersfoortse Berg. In mei 1917 werd gestart met de werkzaamheden. Het zou tot het voorjaar van 1919 duren voordat het monument geheel gereed was.
Het monument bestaat uit twee bouwwerken, het hoofdgebouw en een herdenkingsmuur. De architect Hoste heeft aan de herdenkingsmuur de droefheid willen verbeelden en aan het hoofdgebouw niet de vreugde, maar het vertrouwen in en de hoop op een betere toekomst. De reliëfs van het hoofdgebouw werden ontworpen door de Zwitserse beeldhouwer François Gos. Aan de herdenkingsmuur vindt men drie reliëfs van Hildo Krop, met de titels: Fusillade, Uittocht en Internering. Krop koos een laag reliëf en hield de figuren strak omlijnd. Krop heeft het verdriet en ellende van de Belgische vluchtelingen tijdens de oorlog weer gegeven. Op het grote centrale tafereel Uittocht heeft Hildo Krop de vlucht van de Belgen naar Nederland verbeeld. Aan de rechterkant van het tafereel ontploft een granaat. Mannen, vrouwen en kinderen slaan op de vlucht en proberen hun baby’s te redden. Aan de linkerkant van het tafereel worden de vluchtelingen in Nederland ontvangen met voedsel en boeken.
Op het rechterrelliëf, Internering, staan de slachtoffers van de oorlog. Vier radeloze mannen met gebogen hoofd die worden bedreigd door bajonetten. De houtsnede De oude en de Nieuwe Wereld van Krop fungeerde als ontwerp voor dit reliëf (deze houtsnede werd afgedrukt in het ‘Houtsnedennummer’ van het tijdschrift Wendingen, jrg. 1919 – nrs. 7/8).
Op het linkerreliëf, Fusillade, ligt een onderuit gezakte dode soldaat die wordt belaagd door de vlammen. Rechtsboven in dit reliëf is de dood met zijn zeis afgebeeld.
De door Krop en Gos in klei geboetseerde reliëfs werden, zoals te doen gebruikelijk afgegoten in gips, waarvan vervolgens door leerlingen van het Instituut der Werkscholen voor Geïnterneerden in Amersfoort contramallen werden gemaakt. Daarin werd beton, vermengd met kalksteen gestort, nadat er ter versteviging ijzeren staven in waren gelegd. IJzer was in die dagen schaars en men gebruikte wat men te pakken kon krijgen tot ijzerwerk van oude soldatenkribben toe. Omdat het gietwerk toen weinig professioneel is uitgevoerd, waren de reliëfs na de Tweede Wereldoorlog zo gehavend dat ze – ook die van het hoofdgebouw – onder leiding van Krop opnieuw zijn uitgevoerd, nu rechtstreeks gehakt in Franse kalksteen.
Deze reliëfs, behoren tot zijn belangrijkste vroege werk. Krop kon hierin zijn weerzin tegen de wereldoorlog vrijuit weergeven. In zijn afwijzing van oorlog was hij zeer principieel. In 1918 verliet hij de SDAP waarvan hij sinds ongeveer 1908 lid was geweest, omdat in het socialistische dagblad Het Volk een oproep stond om de negende Duitse oorlogslening te steunen. Krop is daarna naar eigen zeggen nooit meer lid geweest van een politieke partij, hoewel hij wel steeds aan de kant heeft gestaan van degenen die gepleit hebben voor een humanere maatschappij.
Het Hildo Krop Museum, Steenwijk bezit twee originele gipsdetails van dit imposante kunstwerk. Een fragment uit Internering en een uit Fusillade. Dit laatste fragment is in 2019 geschonken door Mevr. Rini Stigter-Aerden.
Het feit dat de reliëfs van het Belgenmonument enkele keren bij restauraties stevig onderhanden zijn genomen, maakt dat deze gipsen fragmenten (de meest oorspronkelijke
uitvoeringen!), vanuit kunstzinnig oogpunt bezien, van grote waarde zijn.
originele gipsfragmenten (Hildo Krop Museum): links ‘Fusillade’ en rechts ‘Internering’
grafmonument met man, vrouw en kind met opschrift:
DE ARBEIDERS AAN ALBERT HAHN / 17 MAART 1877 / 3 AUG 1918
muschelkalksteen en comblanchien, 265 cm
Archiefstukken laten zien dat het verlenen van de opdracht aan Hildo Krop voor het realiseren van een monument voor Albert Hahn een snel beklonken zaak was. Op 14 december 1918 was er een vergadering van een commissie van de SDAP. Er was slechts één agendapunt: de aanwijzing van de ontwerper van het monument. Een subcommissie ‘draagt met algemene stemmen voor den beeldhouwer Hildo Krop, die met een aanvankelijk ontwerp en met afbeeldingen en proeven van voltooit werk ter vergadering aanwezig zal zijn’. Hoe dat eerste ontwerp eruit heeft gezien is niet duidelijk. Uit gegevens van het Haags Gemeentemuseum (het huidige Kunstmuseum) blijkt dat Krop dit werkmodel aan het museum heeft geschonken. Helaas is het werkmodel onvindbaar.
Het grafmonument voor de in 1918 overleden, sociaal geëngageerde politieke tekenaar Albert Hahn is een sterk symbolisch getint werk: een hoog driehoekig voetstuk, waarop een arbeidersgezin – man, vrouw en kindje – op weg is naar een betere toekomst. Naar aanleiding van de onthulling van het gedenkteken schreef Het Volk van 29 september 1919: ‘Het beeld zelf is de verzinnelijking der arbeidersbeweging ( … ): het arbeidersgezin dat naar de lichtende toekomst schrijdt, voortgestuwd door den Genius, die met een laatste blik afscheid neemt van het verleden’.
Albert Pieter Hahn (Groningen, 17 maart 1877 – Watergraafsmeer, 3 augustus 1918) was een Nederlands politiek tekenaar en boekbandontwerper. Deze bevlogen antimilitaristische socialist was een politiek tekenaar over wie heel Nederland een mening had. Bestuurders ergerden zich wild aan zijn prenten, maar arbeiders en lezers van de socialistische krant Het Volk liepen met hem weg. Hij streed tegen onderdrukking en onrecht met de politieke prent als wapen.
bronnen: Wikipedia; Een ode aan de arbeid, Marja Sanderse-Open Universiteit, febr.2015.
JEUGD Hildebrand Lucien (Hildo) Krop werd geboren op 26 februari 1884 in het Overijsselse Steenwijk. Een bronzen plaquette uit 2000 aan zijn geboortehuis in de Oosterstraat 11, gemaakt door de beeldhouwer Jan Krikke, herinnert hieraan. Hildo groeide op in een banketbakkersgezin. Het gezin bestond uit twee zoons en vier dochters. Bovendien telde dit gezin nog een vroeg wees geworden nichtje en inwonend personeel. De vader van Hildo Krop kwam uit een protestants milieu, maar keerde de kerk de rug toe. Hij bezocht, soms in het gezelschap van zijn beide zoons, bijeenkomsten waar mensen als F. Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra spraken. Hier ontstond bij de jonge Hildo de kiem voor het socialisme. Het kunstzinnig talent had Hildo van moeders kant. Als jonge vrouw speelde ze evenals haar man bij de amateurtoneelvereeniging. Zijn grootvader Hendrik Cordes was horlogemaker, fotograaf en tekenleraar.
Hoewel Hildo goed kon leren, zat hij niet graag op school. Het leek daarom voor de hand liggend dat hij werd voorbereid om de bakkerij van zijn vader over te nemen, temeer omdat zijn oudere broer wèl wilde doorleren.
1898
OPLEIDING BANKETBAKKER / KOK Met veertien jaar leerde hij van zijn vader de eerste beginselen van het bakkersvak. Een jaar later ging hij, zoals dat in die tijd de gewoonte was, elders praktijkervaring op te doen. Bij bakker Willemse in Leiden liep hij stage. ‘s Avonds ging hij boetseerlessen volgen om marsepeinfiguren te kunnen maken. In 1901 ging hij als tweede bediende werken bij een joodse bakker in de Amsterdamse Utrechtsestraat. In 1902 vertrok hij naar de stad Groningen om daar te gaan werken bij een banketbakkerij aan de Groote Markt. Twee jaar daarna ging hij ter vervolmaking van zijn bakker-kok-opleiding naar Brussel. Hier kreeg hij een betrekking bij een patisserie aan de chique Avenue Louise. In zijn vrije tijd ging de jonge Krop vaak de stad in om de vele beeldhouwwerken van Brussel te bewonderen van onder anderen Constantin Meunier en Jef Lambeaux.
1902 bakkersgezel in Groningen – Krop 2e v.l.
ENGELAND Na allerlei omzwervingen in Frankrijk en Italië, waar hij baantjes had als banketbakker, kok en balensjouwer in de haven, kreeg hij in 1906 in Engeland werk als kok op het historische buiten Well Hall in Eltham, Kent. Het was een cultureel en politiek bewust milieu waarin hij terecht kwam. Krops werkgevers, Sir Hubert Bland en Edith Nesbit, ontvingen veel gasten, waarvoor Krop diners bereidde. Onder deze gasten waren veel kunstenaars en ‘Fabians’. Sir Hubert Bland was een vooraanstaand lid van de Fabian Society, een vereniging van democratisch gerichte socialisten uit de ontwikkelde middenklasse. Ondanks de vele diners, had Krop soms tijd om wat te schilderen. Met deze bezigheid was hij al in Steenwijk begonnen in het atelier van zijn grootvader Cordes. Mevrouw Bland raakte geïnteresseerd in Krop toen ze hem bezig zag met een zelfportret. Zij nodigde hem uit huiselijke bijeenkomsten bij te wonen, waar onder andere Bernard Shaw kwam. Ook bracht ze Krop in contact met de schilder/lithograaf Gerald Spencer Pryce. Hij raadde Krop aan schilderlessen te nemen. Dit was een zaadje dat in vruchtbare bodem viel. Krop nam ontslag bij de Blands en volgde een zomercursus op de Heatherly’s of Fine Art in Londen.
RIJKSACADEMIE Eenmaal terug in Nederland, hij was ondertussen een goed opgeleide banketbakker, liet Hildo zijn ouders weten dat hij toch liever kunstenaar wilde worden. Eind 1907 vertrok hij opnieuw naar Frankrijk om er teken- en schilderlessen te gaan volgen aan de vrije Académie Julien in Parijs. In deze periode begon hij tevens met het boetseren van volkstypen. Omdat hij in zijn directe omgeving meer waardering ondervond voor zijn kleifiguren dan voor zijn teken- en schilderwerk, verschoof zijn ambitie in toenemende mate naar het beeldhouwen. Om die reden meldde de 24 jarige Krop zich in 1908 aan als leerling aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. In 1911, na het behalen van het einddiploma van de Rijksacademie, schreef Krop zich in voor de Prix de Rome met een in gips uitgevoerde schets (Cain door de pijl van Lamech gedood – V 3). Hij behaalde hiermee de tweede prijs.
1910-11
BEGINPERIODE Hoewel aan de zilveren medaille van de Prix de Rome geen jaargeld was verbonden, kreeg Krop toch de gelegenheid zich gedurende een jaar in het buitenland te oriënteren. De winter van 1911-1912 bracht hij door in Berlijn, waar hij lessen volgde aan de Kunstgewerbeschule, een kunstnijverheidsopleiding. Hier leerde hij onder meer de techniek van het snijden in leisteen, een vaardigheid die hem later van pas zou komen bij het vervaardigen van penningen. Via Rome en opnieuw Parijs vestigde de jonge kunstenaar zich eind 1912 definitief in Amsterdam om zich verder te bekwamen in verschillende technieken. Het hakken in steen had hij niet geleerd aan de Rijksacademie. Die opleiding bestond nog niet en zou pas in 1914 als onderdeel van de beeldhouwopleiding ingevoerd worden. Zijn vriend John Rädecker, zoon van een steenhouwer en inmiddels zelf een bedreven bewerker van steen, had hem al eerder de beginselen en de fijne kneepjes van het hakken in verschillende steensoorten geleerd. Om in zijn levensonderhoud te voorzien ging hij werken als meubelmaker-in-opleiding bij de Amsterdamse meubelmaker W. Gieben. Hier kreeg hij een gedegen opleiding als meubelmaker. Van de voorman Anton Stoltz leerde Krop de techniek van het houtsnijden. Bijzonder is dat deze Stoltz later veel werk van Krop zou gaan uitvoeren als voorman in het atelier van Krop .
GEZIN In 1914 trouwde Krop met Mien Sleef. Krop was een regelmatige bezoeker van liederen-avonden, waar gezongen werd door amateurs. Op een van deze avonden heeft Krop Mien Sleef leren kennen. Zij was de dochter van de voorzitter van de Amsterdamse SDAP-afdeling en typograaf J.W. Sleef. De omgang met het gezin Sleef zal Krops’ politieke vorming ongetwijfeld hebben beïnvloedt. Anders dan Krop die goedaardig van karakter was, hoewel hij zeer boos kon worden, had Mien een felle en fanatieke natuur. Naast hun twee kinderen Helen en Johan, die voorspoedig opgroeiden, overleed hun derde kind Hein al heel jong. Vanaf 1920 woonde het gezin naast het atelier aan de Plantage Muidergracht.
SCHEEPVAARTHUIS De architect Piet Kramer introduceerde in 1914 Hildo Krop bij de architect van het nog te bouwen Scheepvaarthuis, J. M. van der Meij. Hierdoor kwam het contact tot stand tussen Krop en de eerstverantwoordelijke beeldhouwer van het Scheepvaarthuis, H. A. van den Eijnde. De uitvoering van het beeldhouwwerk aan het Scheepvaarthuis werd verzorgd door een groep beeldhouwers onder leiding van Van den Eijnde met als zijn eerste assistent Hildo Krop.
Het werk aan het Scheepvaarthuis was voor de ontwikkeling van Krop van grote betekenis. Hij leerde hier het bewerken van een ongelofelijke verscheidenheid aan materialen: van gebakken aarde tot graniet, van gips en hout tot lood en ijzer. Maar eigenlijk was het werk aan het Scheepvaarthuis voor alle beeldhouwers van groot belang. Hier werd voor het eerst in Nederland door de beeldhouwers met luchtdrukhamers gewerkt.
1915 – portret door Michel de Klerk
PUBLIEKE WERKEN De door Krop verrichtte werkzaamheden aan het Scheepvaarthuis trokken zo de aandacht van A.W. Bos, de directeur van de Amsterdamse Gemeentelijke Dienst der Publieke Werken, dat hij de wethouder verzocht hem te machtigen een regeling te treffen, waarbij Krop een gedeelte van zijn tijd en werkkracht ter beschikking zou kunnen stellen voor belangrijke werken die bij de Dienst in uitvoering waren. Het honorarium was fl. 7,50 per halve werkdag, inclusief de atelierhuur aan de Plantage Muidergracht. Bovendien werd het loon van de uitvoerders evenals de huur van de benodigde hakmachines door de gemeente betaald. Er werd bepaald dat Krop voor elke opdracht een ontwerp in klei en een gipsafgietsel diende te leveren en uiteraard het definitieve werk, dat meestal gehakt werd in steen. Dit voorstel werd 16 juni 1916 bekrachtigd en nooit meer gewijzigd, op de honorering en een onderbreking gedurende de Tweede Wereldoorlog na. Gedurende dit dienstverband zijn heel veel werken tot stand gekomen. Aan veel scholen en andere openbare gebouwen in de stadsuitbreidingswijken die tussen de beide wereldoorlogen werden gebouwd, werd beeldhouwwerk van Krop toegepast. Maar ook aan de Amsterdamse bruggen ontstond werk van Krop. Begin twintigste eeuw werden in Amsterdam in de nieuwe wijken aan de rand van de stad maar ook in het centrum, vanwege de toename van het verkeer, veel bruggen gebouwd en verbouwd. Voor meer dan twintig bruggen, bijna allemaal ontworpen door de architect Kramer (die evenals Krop een dienstverband had bij dezelfde gemeentelijke dienst), heeft Krop beeldhouwwerk gemaakt. Door de samenwerking met verschillende architecten in Amsterdam, kreeg Krop ook regelmatig opdrachten aan bouwbeeldhouwwerk elders in het land. Voor bankgebouwen, kerken, scholen, woningcomplexen en winkels maakte hij de meest uiteenlopende sculpturen.
SOCIALISME In zijn jeugd had Hildo Krop, aan de hand van zijn vader, de socialistische leider van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, Pieter Jelles Troelstra horen spreken. Dit maakte een blijvende indruk op hem. Omstreeks 1908 werd hij lid van de SDAP. Dit lidmaatschap duurde echter maar tien jaar. Krop verliet de SDAP in 1918 omdat in het socialistische dagblad ‘Het Volk’ een oproep stond om de negende Duitse oorlogslening te steunen. De pacifist Krop was van mening dat hij van een dergelijke partij geen lid meer kon zijn. Krop is na zijn vertrek bij de SDAP naar eigen zeggen nooit meer lid geweest van een politieke partij, ondanks zijn sterke communistische sympathieën.
Krop was een overtuigd strijder voor een betere samenleving met meer gelijkheid en solidariteit. Het socialisme heeft Krop in veel van zijn werk inspiratie gegeven. In het werk van de socialistische schrijvers als Abraham van Collem, C.S. Adama van Scheltema en Herman Gorter vond Krop gedreven medestanders om via hun werk de arbeiders de weg naar een beter leven te wijzen. Met name het gedicht ‘Pan’ van Gorter heeft een sterke stempel gedrukt op het werk van Krop. Tussen 1918 en 1931 vervaardigde hij meer dan vijfentwintig werken in de openbare ruimte waarin een prominente rol voor de faun wordt ingeruimd. Krops faunen, saters en Panfiguren zijn rechtstreeks terug te voeren op Gorters episch gedicht, dat in kringen van socialisten een grote faam had. In dit werk wordt door toedoen van Pan een omwenteling tot stand gebracht, waarin het kapitalisme wordt overwonnen en de arbeiders betere leefomstandigheden krijgen.
BAUHAUS Rond het begin van de jaren twintig begon Krop bekendheid te krijgen en werd zijn werk ook in het buitenland getoond, onder meer op de tentoonstelling ‘Holländische Kunst’ in Berlijn. Walter Gropius, de eerste directeur van Bauhaus in Weimar, zag zijn werk en vroeg Krop aan het Bauhaus les te komen geven, omdat hij in hem zijn eigen levensidealen herkende. Krop ging serieus in op het voorstel van Gropius en reisde naar Weimar. De tegenstellingen binnen het Bauhaus begonnen echter in 1921 al duidelijk te worden en de politieke situatie in Duitsland was onstabiel. Daarnaast had Krop het eigenlijk best naar zin in Amsterdam met zijn werk voor de gemeente. Het aanbod van Gropius werd door Krop afgewezen.
circa 1925
MONOPOLIEPOSITIE In de loop van de jaren twintig werden er verschillende keren bezwaren geuit tegen de monopoliepositie van Krop binnen Publieke werken. Voor het eerst was dat in 1923, toen een slechter wordende economie de toepassing van beeldende kunst aan gebouwen bedreigde. Er werd bepleit bij de afdeling Kunstzaken van de gemeente, ook anderen dan Krop in de gelegenheid te stellen voor de gemeente te werken. Het verantwoordelijk hoofd van de afdeling Gebouwen, Allard Remco Hulshoff, stelde zich op het standpunt dat hij evenals andere architecten het recht had zelf uit te maken met welke beeldhouwer hij wilde samenwerken. In 1928 volgde opnieuw een dergelijk incident. De commissie van Bijstand voor de Kunst achtte het niet in het belang van de stad om alle sculpturen door dezelfde beeldhouwer uit te laten voeren. Men vond dit ook oneerlijk tegenover andere beeldhouwers die nooit een kans kregen. Hulshoff was van mening dat de commissie een verkeerde indruk had van de omvang van het aan Krop opgedragen werk. Deze was niet zodanig, dat de kwaliteit er onder zou lijden. Hij wees ook op de snelle uitvoering van het werk door Krop. Bovendien, en dat was wellicht de voornaamste reden, was de verstandhouding tussen de gemeente en Krop uitstekend te noemen. Ook in latere jaren zou de positie van Krop nog enige malen ter sprake komen in de gemeenteraad. In 1929 had de gemeente oog voor noodlijdende kunstenaars en liet men naast Krop nog negen andere beeldhouwers beeldhouwwerk ontwerpen voor een brug. Voor deze brug ontwierp Krop wel het belangrijkste beeld, een steigerend paard met tussen de voorbenen een klein meisje (B 82). Het is de verbeelding van ‘De onbevangenheid der mensen tegenover het leven’ en is een van de bekendste werken van Krop geworden. De andere negen beeldhouwers maakten beeldjes die zich bevinden in het plantsoen langs de waterkant. Ook aan een brug aan de Jan van Galenstraat (B 94) zouden meerdere beeldhouwers hun bijdrage leveren: naast Krop, Jaap Kaas, Jan Trapman en Hubert van Lith. Het werk van verschillende kunstenaars bleek te heterogeen om zo dicht op elkaar geplaatst te worden, vond de wethouder van Kunstzaken. In principe leek daarmee de positie van Krop veilig gesteld, maar de praktijk bleek anders.
NIEUWE ZAKELIJKHEID Langzamerhand verminderde de behoefte aan bouwbeeldhouwkunst sterk. Dit had niet alleen te maken met de verslechterende economische omstandigheden. De Amsterdamse school maakte plaats voor de bouwstijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Na 1932 werd bouwbeeldhouwwerk niet meer toegepast en het sculptuur werd steeds meer een autonoom element bij een gebouw. Veel van deze sculpturen hebben een klassieke, strenge uitstraling. Ook de maatvoering had meer relatie tot het gebouw. Dit betekende voor Krop een ander soort opdrachten, zoals het standbeeld van Erasmus (B 89) bij de ingang van het Vossius-gymnasium.
circa 1934
SOVJET-UNIE Met veel andere kunstenaars keek Krop met enthousiasme naar de Russische Revolutie en de jonge Sovjet-staat. Een staat waar de arbeider het voor het zeggen zou hebben. Dat Krop geen lid van de communistische partij werd, had meer een pragmatische reden. Hij wilde zijn positie als stadsbeeldhouwer niet in gevaar brengen. Het echtpaar Krop bewoog zich echter wel in communistische kringen. Voor De Tribune maakte hij in de jaren twintig politieke houtsneden en bij het tienjarig bestaan van de Sovjet-Unie ontwierp hij een legpenning (P 5). Ook ontstond er van zijn hand een portretbuste van Lenin (V 89), die zijn verdere leven in zijn atelier pronkte. In 1935 ging Krop op uitnodiging van de WOKS (een Russische vereniging voor culturele betrekkingen met het buitenland) naar de Sovjet-Unie. De bedoeling was dat hij een maand in Moskou zou verblijven, het werden drie maanden. De bereidheid van het echtpaar Krop om inlichtingenagenten van de Sovjet-Unie van dienst te zijn, wordt gesuggereerd door Igor Cornelissen in zijn boek ‘De GPOe op de Overtoom’. Krop maakte kennis met geheim agent Ignace Reiss. Hildo en Mien Krop waren wel gesteld op deze Reiss (of Poretsky, of Meneer Ludwik) en er ontstond een vriendschappelijke relatie, die onder meer resulteerde in een indringende portretbuste van deze ‘meneer Ludwik’ (V 106). Krop gaf na de oorlog in gesprekken met de Binnenlandse Veiligheidsdienst weinig prijs over deze vriendschap. Een gepensioneerde ambtenaar van de BVD laat in het boek van Cornelissen weten: “Hildo was geen apparatsjik. Hij was politiek niet zo slim, hij was vooral een idealist. Ons idee was dat zijn vrouw Mien er veel dieper in stak.”
1941
TWEEDE WERELDOORLOG In mei 1941 werd de discussie over de monopoliepositie van Krop voor de derde keer geopend, dit keer door de wethouder van Kunstzaken J. Smit. Deze wethouder was lid van de al voor de oorlog opgerichte Nederlandse Cultuurkring, die sympathiseerde met de gedachte van een nationalistische cultuur en die zich afzette tegen de antifascistische beweging. Door de gemeente was inmiddels besloten dat elke kunstenaar zou kunnen inschrijven op kunstwerken aan bouwwerken. Al op 20 mei 1941 werd de directeur van Publieke werken verzocht om met spoed op te geven welke opdrachten aan Krop in een zodanig stadium verkeerden, dat ze alsnog zouden kunnen worden geannuleerd. Op 10 juni antwoordde directeur De Graaf, dat Krop geen werk in voorbereiding of uitvoering had, maar dat drie opdrachten zich in een dergelijke fase bevonden, dat ze redelijkerwijs niet meer konden worden teruggedraaid. Dit betrof beeldhouwwerk aan de bruggen aan het Vondelpark (B 109), Weesperplein (B 111) en Parnassusweg (B 114). De ontslagbrief aan Krop is gedateerd 14 juli 1941.
In de Tweede Wereldoorlog waren het vooral de beeldhouwers, en dan met name de Amsterdamse leden van de NKB, die protesteerden tegen het Kultuurkamerbeleid van de Duitse bezetter. Toen begin 1942, tijdens een vergadering van de NKB enkele beeldhouwers met Duitse sympathieën, overwogen om toch maar te tekenen voor de Kultuukamer, verlieten Gerrit van der Veen, Fred Carasso, Leo Braat en Hildo Krop de bijeenkomst, waarbij penningmeester Braat de kas meenam. Het geld zou voornamelijk worden gebruikt om kunstenaars in moeilijkheden financieel te kunnen helpen. Krop werd later nog gepaaid om lid te worden van de Kultuurkamer, waarbij hem herstel van de werkverhouding en een belangrijke opdracht in het vooruitzicht werd gesteld. Krop weigerde resoluut. Hij zou nog liever weer als kok gaan werken. Gedurende de oorlog kreeg Krop alleen een paar privé-opdrachten en maakte veel vrij werk. Hoewel het bekend was dat Krop er een antifascistische mening op na hield, werd hij pas in januari 1944 opgeroepen om te worden verhoord door de Duitse politie. Hoewel van veel kanten Krop het advies kreeg om onder te duiken, meldde hij zich toch bij het hoofdkwartier van de SS in de Euterpestraat in Amsterdam. Hij werd gedurende drie uur verhoord door een Nederlander in het bijzijn van een Duits officier. Op een gegeven moment wilde men hem laten gaan, maar de ondervrager zei: ‘Toch heb ik het gevoel dat je me belazert!’ Krop, die zijn hoed al op had, zette die weer af en zei: ‘Wel, dat neem ik niet!’ Tenslotte liet men hem toch vertrekken .
NA DE OORLOG Al vrij snel na de bevrijding kwam de verbroken verhouding tussen de gemeente en Krop aan de orde. Er werd voorgesteld om eerherstel te verlenen door Krop de opdracht te geven om een beeldje te maken voor een locatie aan het Rokin (Fortuna – B 117). Het college vreesde echter dat daaruit opgemaakt zou kunnen worden dat Krop opnieuw ‘het monopolie voor de opdrachten voor de Dienst van Publieke werken zou moeten hebben’. Er werd besloten dat Krop wel de opdracht voor het beeldje aan het Rokin zou krijgen, maar dat hij niet in zijn oude positie bij Publieke werken zou terug komen. Een bezoek aan Krop van de wethouders voor Kunstzaken en Publieke Werken, in gezelschap van de stadsarchitect Hulshoff had echter tot resultaat, dat dit besluit werd teruggedraaid. Krop werd wel duidelijk gemaakt, dat ‘gezien de ontwikkeling van de Nederlandse beeldhouwkunst, dat in de toekomst ook aan andere talentvolle krachten van Gemeentewege opdrachten behooren te worden gegeven’. Krop was het hier van harte mee eens. Hij gaf bij herhaling blijk van zijn waardering voor de jonge garde. Maar toch hield hij een gevoel van teleurstelling over aan de manier waarop dit allemaal tot stand kwam. De opdracht voor het beeldje aan het Rokin ervoer hij als een doekje voor het bloeden. Zó kon hij niet ingaan op het voorstel. Hij vond dat B&W de culturele kant van de zaak verwaarloosden. Het ging niet om hem, maar om het culturele belang van zijn werk voor de stad. ‘Zelfs al wilde u de oude regeling niet weer in werking laten treden, dan had dit toch wel op een andere manier kunnen gebeuren, met althans enige waardering voor de vele werken’. Uiteindelijk herstelde de gemeente de fout. Wethouder De Roos sprak op 3 januari 1946 zijn erkenning uit over verdiensten van Krop voor de stad. Vervolgens accepteerde Krop alsnog de opdracht voor het beeldje Fortuna, het oude dienstverband ging weer in en maakte Krop opnieuw deel uit van de heropgerichte commissie voor opdrachten van beeldhouwwerk.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er een golf van opdrachten voor verzets- en herdenkingsmonumenten. Een van de eerste monumenten, die Krop ontwierp, was dat voor de Nieuw Ooster (begraafplaats in Amsterdam-Watergraafsmeer) ter nagedachtenis van de achttien mannen die waren terecht gesteld na de Februaristaking in 1941. Ook ontwierp hij herdenkingsmonumenten o.a. aan de Marnixstraat in Amsterdam, Steenwijk, Kampen en Den Haag.
circa 1947
STADSBEELDHOUWER VAN AMSTERDAM Op 21 februari 1956 werd Krop eindelijk officieel ‘Stadsbeeldhouwer van Amsterdam’. Bij deze eretitel werd hij tevens benoemd tot adviseur van Publieke werken voor de beeldhouwkunst. Ook kreeg hij de opdracht van de gemeente een monument te ontwerpen voor de architect H.P. Berlage, dat geplaatst zou worden op het Victorieplein. Dit was een eervolle, maar zware opdracht voor de 72-jarige Krop, omdat het beeld en sokkel naar zijn mening in natuursteen uitgevoerd moest worden. Van de mogelijkheid het in brons uit te voeren, een suggestie van zijn bezorgde vrouw, wilde Krop niets weten. Het zou tien jaar duren voordat het beeld onthult zou worden (Mo 48).
1956
LAATSTE JAREN In de eerste helft van de jaren zestig liet Krops gezondheid steeds meer te wensen over. Het auto-ongeluk dat hij eind 1963 kreeg verslechterde zijn gesteldheid behoorlijk. Maar op 26 februari 1964 was hij voldoende hersteld om de huldiging voor zijn tachtigste verjaardag in zijn geboorteplaats Steenwijk te ondergaan. Enkele maanden later volgde een uitgebreide solotentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Hildo Krop stierf in het harnas. Op 20 augustus 1970 overleed hij in zijn atelier aan de Plantage Muidergracht aan een hartaanval.
1964
Herinnering aan Hildo Krop in zijn oude atelier aan de Plantage Muidergracht: een uitgehouwen kop en een muurschildering
De portretfoto’s van Hildo Krop komen uit het archief van het Hildo Krop Museum, Steenwijk
