1. Landbouw: moeder met kind en koren, maaiende boer en ploeg
2. Veeteelt: man met staf, hek, liggende koe, staande man, veulen
gehouwen in baksteen, ca. 120 cm
Architect H.F.Mertens
verloren gegaan
fotograaf onbekend
Voor boven de ingang van het bankgebouw in Leeuwarden ontwierp Hildo Krop twee reliëfs; Landbouw en Veeteelt. Deze reliëfs werden in het metselwerk uitgehakt.
Na de sloop van het bankgebouw aan de Wirdumerdijk in 1979 werden de beide bouwsculpturen opgeslagen. Daarna hebben ze jarenlang onder een afdakje in de tuin van het keramiekmuseum Princessehof aan de Grote Kerkstraat gelegen. Er zijn toentertijd, mede geïnitieerd door de gemeentelijke Monumentenzorg, ook nog serieuze pogingen tot herplaatsing gedaan, maar de technische staat van het beeldhouwwerk liet te wensen over, wat tot hoge kosten in geval van herplaatsing zou leiden. Uiteindelijk zijn de sculpturen ergens in de jaren-1990 afgevoerd.
1. staande man met druiventros en bok
2. vrouw met vruchten en pauw
natuursteen, 80 cm
architect: H.F. Mertens
Rond 1917 kreeg Hildo Krop het verzoek van de architect Hermann Mertens beeldhouwwerk te maken voor De bank van de Nationale Bankvereeniging in Terneuzen, Zeeuws Vlaanderen. In die periode stond de natuur centraal in de kunst en Krop vervaardigde twee gevelstenen: een man met een druiventros en een bok en een vrouw met vruchten en een pauw. Mertens vond het fraaie gevelstenen, maar er was toch één probleem. Krop had de vrouw naakt uitgebeeld en dat kon absoluut niet in Terneuzen, gelegen in het overwegend protestantse Land van Axel. Derhalve werden de beelden door de opdrachtgever geweigerd. Gelukkig zijn de stenen behouden gebleven omdat Mertens de beelden van Krop heeft overgenomen en geplaatst aan de gevel van zijn eigen villa aan de Rubenslaan 9 in Bilthoven.
bron: digitale bibliotheek v.d. Nederlandse Letteren
versiering bij de ingang:
geglazuurd en gepolychromeerd bouwaardewerk, ca. 270 cm
architect: H.F. Mertens
verloren gegaan
Deze in 1914 opgerichte coöperatie was bedoeld om de arbeiders levensmiddelen, met name brood, van goede kwaliteit voor een redelijke prijs te leveren. Een groot aantal Nederlandse winkelverenigingen was aangesloten bij de coöperatie. Behalve een betere huisvesting was het gebouw ook een uiting van het zelfvertrouwen van de Nederlandse coöperatieve beweging. Het bedrijfsverzamelgebouw bevatte kantoren, opslagruimte, fabrieksruimte en werkplaatsen. Bij de entree was een reliëf van Hildo Krop in het tegelwerk aangebracht, dat inmiddels is verdwenen: ‘De gebruikscoöperatie beteugelt met sterke hand de maatschappelijke krachten en stelt ze ten dienste van het gansche volk’ (mannenfiguur, die steigerend paard beteugelt).
exterieur:
a. sluitsteen Staande man, omringd door figuren met emblemen van land- en bosbouw en industrie, handel en wetenschap
Würtembergse travertin, 180 cm
stuurman, man met pijlen, twee slangen, man en tandwiel
vrouw met fruit, fruit sjouwende man, schip en vogels, lopende man met fruit
druivenstam met trossen, vos en druivenstam, fragment gevel
mercuriushoed en staf, vrouw met plant, man met plant
paard en masker-versie 1, paard en masker-versie 2, mercuriushoed en staf
man met driehoek en arend, vrouw met slang
paard en masker-versie 1, mercuriushoed en staf
b. gevelstenen
Würtembergse travertin, 70/48 cm
ajourtegels in de hal – foto (ca. 1924): Art & Heritage, Amstelveen
interieur:
c. ajourtegels
donkerbruine grès (ESKAF), 28 cm bruin geglazuurde ajourtegels (ESKAF), 30 cm
Het hele interieur is verloren gegaan bij de verbouwing in 1965-67
architect: H.F. Mertens
Hildo Krop probeerde in zijn beeldhouwwerken de identiteit van het gebouw duidelijk te maken door motieven te kiezen die verband hebben met wat er zich in het gebouw afspeelt. Bij dit bankgebouw plaatst hij boven de ingang een sluitsteen, waarop een man te zien is met half opgeven armen en de handpalmen naar buiten gekeerd. Deze open handen laten zien dat de bank eerlijk is en nooit het vertrouwen van de klanten beschaamt. De figuren rondom de man dragen attributen van de land- en bosbouw, de industrie, handel en wetenschappen. Zij kunnen hun werk goed doen dankzij de goede financiering van de bank. De vele steentjes aan de gevel zijn wat meer anekdotisch. We zien onder meer maskerkoppen in combinatie met een paardje, druiventrossen, mannen met fruit en vrouwen met bloemen. Ook zijn er stenen met symbolische verwijzingen zoals de Mercuriushoed en –staf naar de handel en de man met een tandrad naar arbeid en industrie.
Binnen in het gebouw, met name inde hal, was ook werk van Krop te vinden. De enige foto die bekend is van het oorspronkelijke interieur, laat achter de klok vaag de ajourtegels (grès?) zien. Waarschijnlijk zaten onder de klantenbalie de bruine geglazuurde tegels.
Het Hildo Krop Museum in Steenwijk bezit enkele gipsen voorstudies (51 cm) van deze gevelversieringen:
oorspronkelijke ingang – foto: archief Hildo Krop Museum, Steenwijkgipsen model van het reliëf boven de ingang- foto: archief Hildo Krop Museum, Steenwijk
bron: Een hechte verbintenis, Botine Koopmans, 2011
met dank aan Bart van Lienden
Moeder met kind en juffrouw met vlecht
Gevelversieringen boven de hoofdingang: vrouwen-, mannenfiguren
natuursteen, ca. 132 cm
kraagstenen: dierfiguren
natuursteen, ca. 43 cm
architect: H.F. Mertens
mijnwerker
Dit bankgebouw naar ontwerp van de architect H.F. Mertens is gebouwd in Amsterdamse School-stijl. Het aan de noordzijde van de Zijlstraat op de hoek met de Nassaulaan gelegen bankgebouw, werd gebouwd in opdracht van de Nationale Bankvereeniging. Mertens was in de jaren 1917-1922 als architect in dienst bij deze bankvereeniging en bouwde of verbouwde in deze jaren circa zestien bankkantoren, verspreid over heel Nederland. Bij enkele van deze panden verzorgde Hildo Krop het bouwbeeldhouwwerk, zoals bij dit bankgebouw in Haarlem. Bij de raampartijen boven de hoofdingang laat Krop de clientèle van de bank zien: de smid, de landarbeider, de mijnwerker en de walsvisvaarder. Maar ook de moeder die spaart voor haar kind en de jonge juffrouw die geld opzij legt voor haar uitzet. Bij de moeder laat Krop een vrouw zien met rijpe vruchten en bij de jonge vrouw bloemen, waar de vrucht zich nog moet ontwikkelen. De kraagstenen boven in het ronde torentje laten dierfiguren zien, met de slimme vos als hoofdthema. ‘Als je slim bent, breng je je geld bij deze bank’, zal het idee achter deze verbeelding zijn.
