Tagarchief: lansdorp n.

B 58 – Christelijke ULO School – Amsterdam

Borssenburgplein 11/13, Amsterdam

1926

Vos links - foto: hildo krop museumVos rechts - foto: hildo krop museum
chr.ulo - foto: hildo krop museum- (bewerking loek van vlerken)foto’s: Hildo Krop Museum, Steenwijk

2 pijlerbekroningen:
vosjes  en dennenboompjes

kalksteen, 90 cm

architect: N. Lansdorp

Voor een opdracht van een particuliere school aan de Borssenburgplein in Amsterdam-zuid, uitgevoerd door Publieke Werken, maakte Hildo Krop twee pijlerbekroningen voor de hoofdingang. Hij hakte twee verschillende voorstellingen van een vosje met dennenbomen. De school is afgebroken en heeft inmiddels plaats gemaakt voor woningen. De beelden van Krop zijn helaas verloren gegaan.

B 90 – Rattenvanger van Hamelen – Amsterdam

Herschelstraat 4, Amsterdam

1931

rattenvanger van hamelen - foto: loek van vlerken 10.01.2011

rattenvanger - foto: loek van vlerken 23.03.2019
a. pijlerbekroning:
Franse kalksteen, 66 cm

rennend hert - foto: loek van vlerken 08.03.2011
b. 6 balkuiteinden (3 typen):
1. rennend hert

vliegende reiger - foto: loek van vlerken 08.03.2011
2. vliegende reiger

  eekhoorn - foto: loek van vlerken 08.03.2011
3. zittende eekhoorn
gepolychromeerd teakhout, 30 cm

c. tuinbeeld:
faun
geglazuurde keramiek, 94 cm
verloren gegaan

architect: A.R. Hulshoff i.s.m. N. Lansdorp

rattenvanger van hamelen - foto: loek van vlerken 10.01.2011

Aan de voormalige 5de Montessorischool in de Herschelstraat, Watergraafsmeer Amsterdam, is deze pijlerbekroning van Hildo Krop geplaatst. De thema van dit beeld is duidelijk; de rattenvanger (hier als verbeeldt als faun figuur) met zijn fluit voorop en daarachter een meegelokt kindje en een troosteloze moeder. Onder de brug loeren drie rattenkopjes.

rattenvanger van hamelen (detail: moeder en kind) - foto: loek van vlerken 10.01.2011rattenvanger van hamelen (detail: ratten) - foto: loek van vlerken 10.01.2011

Aan zes balkuiteinden aan de geveltop zijn ook houtsnijwerken van Krop te vinden. Er zijn drie verschillende voorstellingen: een rennend hert, met bloemmotieven; een vliegende reiger, met zon en een wolk en een zittende eekhoorn, met zon en bladermotief, elk twee maal uitgevoerd.

B 54 – Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes – Amsterdam

Reinier Vinkeleskade 62, Amsterdam

1925-26

ingang school - foto: loek van vlerken 13.02.2016 arbeid - foto: loek van vlerken 13.02.2016vrije tijd - foto: loek van vlerken 13.02.2016faun - foto: 02.04.2011
vrouwfiguur gebukt onder zware last - foto: loek van vlerken 06.03.2011fluitende faun - foto: loek van vlerken 02.04.2011
springend hert - foto: loek van vlerken 02.04.2011 a. ingangsversiering met resp. links en rechts:
‘Arbeid’ en ‘Vrije tijd’
graniet, 145 cm

gevelversieringen - foto: loek van vlerken 13.02.2016
b. gevelsteentjes:
bloesem- en takkenmotief (kastanje)
graniet, 70/30 cm

architect: N. Lansdorp

 

fluitende faun - foto: loek van vlerken 11.08.2017In 1926 werd het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes geopend, waarmee het voortgezet openbaar onderwijs in Amsterdam voorzag in de groeiende behoefte om meisjes toegang tot de universiteit te geven. Aan de buitengevel werd beeldhouwwerk van Hildo Krop geplaatst. De ingangsversiering verbeeldt ‘arbeid’ en ‘vrije tijd’. Bij ‘arbeid’ staat een man met een hamer achter een aambeeld met links onder hem een faun met de armen hoog met in de handen ronde vormen. Ook zien we hier een vliegende reiger. Aan de rechterzijde een gehurkte vrouwfiguur gebukt onder een zware last. Bij ‘vrije tijd’ staat een man met zijn handen hoog en aan zijn voeten vliegende vogels. Tijd om als je vrij bent de natuur in te trekken. Ook is links een faun en een reiger geplaatst. Hier zit de faun ontspannen op zijn fluit muziek te maken. Aan de rechterkant zien we een springend hert.

ingang school - foto: loek van vlerken 13.02.2016

B 49 – Voorbereidende Montessorischool – Amsterdam

Hygiëaplein 40, Amsterdam

1924-27

paneel met relieftegels - foto: loek van vlerken 15.03.2011aap - foto: loek van vlerken 29.12.2017
aap
clown - foto: loek van vlerken 29.12.2017
clownhobbelpaard met vogel - foto: loek van vlerken 29.12.2017
hobbelpaard met vogelkikker - foto: loek van vlerken 29.12.2017
kikkerknielend lam - foto: loek van vlerken 29.12.2017
knielend lamkoe - foto: loek van vlerken 29.12.2017
koelopende man - foto: loek van vlerken 29.12.2017
lopende manspringend paard - foto: loek van vlerken 29.12.2017
springend paardsteenbok - foto: loek van vlerken 29.12.2017
steenbokvogel - foto: loek van vlerken 29.12.2017
vogelvos - foto: loek van vlerken 29.12.2017
vos gevel schoolpand - foto: loek van vlerken 25.01.2016
tegelpanelen onder de ramen - foto: loek van vlerken 25.01.2016panelen van terracotta met 11 verschillende reliëftegels, 10 cm

architect: N. Lansdorp

 

Voor de voormalige Montessorischool De Karekiet aan het Hygiëaplein in Amsterdam ontwierp Hildo Krop bouwkeramiek, welke werd uitgevoerd door de Eerste Steenwijker Kunst-Aardewerk Fabriek (ESKAF).  Het is een fries van okergele terracotta, die hier laag aan de voorgevel onder de ramen doorloopt. Deze fries bestaat uit een aantal vlakken met vierkante elementen, deels vlak en deels in sterk hoogreliëf. Deze voorstellingen van mens- en dierfiguren hebben de voor Krop zo karakteristieke plastische weergave.

paneel met relieftegels en rood luikje - foto: loek van vlerken 15.03.2011Het rode luikje laat zien hoe men in het verleden omging met gevelversieringen.

B 75 – Gemeentelijke MMS voor meisjes – Amsterdam

Gerrit van der Veenstraat 99, Amsterdam

1928-30


beeldjes tussen de bogen aan de lange zijde van de gymzaal

staande man met rol in rechterhand - foto: loek van vlerken 21.01.2011a. pijlerbekroning zijde Anthonie van Dijckstraat:
wijdbeens staande man met opgerold document in rechterhand
Franse kalksteen, ca. 100 cm (volgens TNO- Geologische Dienst Nederland is dit onjuist. Naar de mening van deze dienst is het beeld gehakt uit Duitse tufsteen (vulkanische steen uit de Eifel).

man met sikkel en pikhaak - foto: loek van vlerken 21.02.2011
fortuna (amor) - foto: loek van vlerken 21.02.2011
beelden op toren - foto: loek van vlerken 21.02.2011

b. 2 beelden op toren:
1. man met sikkel en pikhaak
2. Fortuna (volgens Lagerweij-Polak: ‘Amor’)
brons, 130 cm

jan sluijters - foto: loek van vlerken 10.08.2018springend hert - foto: loek van vlerken 10.08.2018springend paard - foto: loek van vlerken 10.08.2018zijgevel - rubensstraat - foto: loek van vlerken 10.08.2018c. beeldjes aan baksteen-bogen zijde Rubensstraat:
1. de schilder Jan Sluyters
2. opspringend hert
3. springend paard
gebakken aarde, ca 52 cm

clown op gymnastiektoestel - foto: loek van vlerken 21.01.2011clown op gymnastiektoestel - foto: loek van vlerken 10.08.2018tennister, roeister, clown - foto: loek van vlerken 10.08.2018d. beeldjes tussen bogen, lange zijde gymzaal:
1 clown op gymnastiek toestel (4x)
2. staand meisje met roeispaan (3x en 1x aan de Gerrit van der Veenstraat)
3. staand meisje met tennisracket (3x)
gebakken aarde, 44 cm


e. beeld boven fontein op pijler: faun
gebakken aarde, 94 cm

f. sproeier in de vorm van faun met slang
gebakken aarde, 65 cm

architect: N. Lansdorp

paul koning 'de denker'- foto: loek van vlerken 20.01.2011han wezelaar 'moeder en kind' - foto: loek van vlerken 20.01.2011Het gebouw van de voormalige Gemeentelijk Middelbare Meisjesschool (nu Gerrit van der Veen College) aan de Gerrit van der Veenstraat in Amsterdam telt een groot aantal kunstwerken. Naast de twee beelden van Han Wezelaar en Paul Koning bezit het gebouw beeldhouwwerken van Hildo Krop.
De ingang van het gebouw aan de Gerrit van der Veenstraat wordt gemarkeerd door een smalle, hoge toren. Volgens het ontwerp zou aan de linkerzijde van deze toren een tweede school gebouwd worden, maar  werd niet uitgevoerd. Bovenop de toren staan twee bronzen beelden van Hildo Krop: een man met sikkel en pikhaak en Fortuna (volgens Lagerweij-Polak ‘Amor’). De naam van het beeld ‘Amor’ roept  vraagtekens op. Deze ‘Amor’ lijkt  veel meer op een ‘Fortuna’ met een bollend zeil (zie ook B117). Samen met de man met werkatributen zou het devies van dit beeldenpaar dan kunnen zijn: ‘Met hard werken en een beetje geluk, kan je ver komen’.

Verder zijn er aan de gevel verschillende beeldjes van gebakken aarde. In 1925 boetseerde Krop voor zijn zoontje een olifant en bakte het daarna in de potkachel. Hij vond dat zo leuk dat hij, om de techniek beter te kunnen beheersen, een jaar lang keramiek lessen ging volgen in de Quellinusschool in Amsterdam. De techniek ging hij regelmatig toepassen bij opdrachten van de gemeente aan verschillende gebouwen. Ook het nieuwe Gemeentelijke Middelbare Meisjesschoolgebouw voorzag hij aan alle kanten met kleine beeldjes van gebakken aarde. Aan de Gerrit van der Veenstraat, vlak bij de hoek met de Rubensstraat: een meisjesfiguur. In de Rubensstraat: De schilder Jan Sluijters, een opspringend hert en springend paard. In de Anthonie van Dijckstraat plaatste hij een serie beeldjes tussen de bogen aan de lange zijde van de voormalige gymzaal: Clown op gymnastiektoestel, Staand meisje met roeispaan en Staand meisje met tennisracket.
In de tuin vinden we nog twee werken van gebakken aarde van Krop: een faun boven op een bakstenen pijler. Aan de voet van deze pijler staat nog een sproeier in de vorm van een faun met een slang. Deze tuinbeelden zijn eind 2021 herontdekt. Lange tijd waren ze verborgen, enerzijds door overmatige boomgroei en anderzijds, bij de sproeier, door een bouwwerk voor het beeldje. Hiervan zijn nog resten in de vorm van kit terug te vinden.
Vóór het beeldje ‘faun met slang’ was oorspronkelijk een bassin geplaats waarin water gesproeid werd vanuit de bek van de slang.

In de Anthonie van Dijckstraat is ook nog een kalkstenen beeldje te vinden: een staande man met rol in rechterhand.

Het blijkt echter dat er nog meer beeldhouwwerk van Krop aan dit gebouw gezeten heeft, gezien de krantenfoto uit de Telegraaf van 19 juli 1930 die net na het voltooien van het pand genomen is. Een meisje met een hertje aan haar voeten en hoger aan de toren staat een man die een vogel laat vliegen. Van dit laatste beeld zijn nog resten aan de toren waarneembaar.torenbeelden - foto: telegraaf 19.07.1930

restant beeld aan de toren - foto: loek van vlerken 10.08.2018

 Gedurende de bezetting hebben de Duitsers in 1940 het pand in beslag genomen en tot hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst (SD) gemaakt. Op 26 november 1944 werd het gebouw getroffen door een geallieerde bomaanval, die beperkte schade aan dit gebouw aanrichtte, maar vooral zo’n dertig huizen verwoestte.
euterpestraat 1944 - foto: hildo krop museumMijn oorspronkelijke vermoeden dat de pijlerbekroning aan de toren bij dit bombardement verloren is gegaan blijkt niet juist. Een foto uit het Stadsarchief van ca. 1951 laat het herstelwerk van het bombardement zien.

gerrit van der veenstraat - foto: beeldbank stadsarchief ca. 1951
De foto toont dat het beeld aan de toren hier nog aanwezig is. Waarschijnlijk was er sprake van verval. Krop gebruikte vermoedelijk voor dit beeld inferieure Franse kalksteen of Duitse tufsteen, net als de pijlerbekroning aan de Anthonie van Dijckstraat. Ook dit beeld van een wijdbeens staande man met opgerold document in rechterhand is niet in al te beste staat. De foto van januari 2011 laat het opgerold document nog zien; op de foto van augustus 2018 blijkt er alleen nog een stompje arm overgebleven.

foto's: loek van vlerken - links 21.01.2011 - rechts 01.08.2018

Vanwege het oorlogsverleden werd de straat, die voor en tijdens de oorlog Euterpestraat heette, na het einde van de oorlog hernoemd naar de beeldend kunstenaar en verzetsstrijder Gerrit van der Veen.

bronnen: Wikipedia; Delpher; TNO- Geologische Dienst Nederland.

B 38 – Nieuwe vleugel stadhuis – Amsterdam

Oudezijds Voorburgwal 197-199, Amsterdam

1922-26

architect: N. Lansdorp

Volgens de Amsterdammers staat het stadhuis van de hoofdstad nog altijd op de Dam. Het oude stadhuis op de Dam werd wel vanwege de pracht en praal, het ‘achtste wereldwonder’ genoemd. In 1808 werd het door koning Lodewijk Napoleon opgeëist om het als zijn residentie te laten dienen. Het Amsterdamse gemeentebestuur nam zijn intrek in een 15de-eeuws kloostercomplex aan de Oudezijds Voorburgwal dat in gebruik was als een soort gemeentelijk hotel voor “prinsen en hoogere heeren” die te gast waren bij het stadsbestuur. Dit zogeheten ‘Prinsenhof’ was echter geen monumentaal volwaardig stadhuis. Er werden naastgelegen panden geannexeerd, muren doorgebroken en aanbouwingen opgetrokken, waardoor er van eenheid geen sprake was en het er erg rommelig uitzag. Vanaf eind 19de eeuw klonk vanuit de burgerij dan ook de roep om het paleis weer als stadhuis in gebruik te nemen. Binnen de gemeenteraad ontstond de mening dat het paleis als symbool van de oude regentencultuur niet meer paste bij de huidige democratie. Er werd gepleit voor de bouw van een nieuw stadhuis, maar zoals dat in Amsterdam gaat, plannen maken is één, maar het tot uitvoer brengen is twee. Dus werd er besloten tot een tijdelijke oplossing: het verbouwen van het Prinsenhof. Als eerste onderdeel van deze verbouwing kwam de Nieuwe Vleugel tussen 1924 en 1926 gereed. Het resultaat was een van de laatste uitingen van de Amsterdamse School. Een sobere kantoorvleugel in de baksteenstijl van architect Nicolaas Lansdorp. Aan dit gebouw hebben verschillende belangrijke kunstenaars hun bijdrage geleverd. Dit was echter voornamelijk aan het interieur van het gebouw. Het beeldhouwwerk van het exterieur is uitsluitend van Krop.

Gijsbrecht van Amstel

gijsbrecht van amstel - foto: loek van vlerken 02.11.2017
gijsbrecht van amstel - foto: 01.03.2011
De collectie van het Hildo Krop Museum is het bezit van het originele gips ontwerp van de Gijsbrecht van Amstel.
gijsbrecht gips - foto: loek van vlerken  10.09.2018

Koggeschip

koggeschip - foto: loek van vlerken 01.03.2011
a. Sluitstenen poort:
1. Gijsbrecht van Amstel
2. Koggeschip
gebakken aarde, 95 cm

Boven de toegangspoort staat Gijsbrecht van Amstel afgebeeld als een wachtende ridder en aan de kant van het binnenplein het Koggeschip, het oudste zegel van Amsterdam. Een tweede, vrijwel identieke steen met het Koggeschip is te vinden aan de Amsteldijk bij de tramremise ‘Lekstraat’ (B38a).

kapel Sint Agnieta

gevelsteen kapel st. agnieta - foto: loek van vlerken 13.02.2012
b. gevelstenen: afbeelding van de kapel Sint Agnieta
gebakken aarde, 35 cm

In de Sint Agnietenstraat is een klein gevelsteentje geplaatst, met de afbeelding van de kapel Sint Agnieta. De kapel stond vroeger op deze plek.

raam- en gevelversieringen

dijkwerker - foto: loek van vlerken 21.04.2015
dijkwerker

roerganger - foto: loek van vlerken 28.12.2015
roerganger

de amsterdamse stedemaagd - foto: loek van vlerken 18.04.2015
Amsterdamse Stedemaagd

paard - foto: loek van vlerken 28.12.2015
paard

overbruggen van de wereldzeeen - foto: loek van vlerken 18.04.2015
overbruggen van wereldzeeën

sjouwende havenarbeiders - foto: loek van vlerken 13.02.2012
sjouwende havenarbeiders

havenwerkers - foto: loek van vlerken 18.04.2015
haven

figuur met vliegende vogels - foto: loek van vlerken 18.04.2015
Stedemaagd met vliegende vogels

dijkbewaking (?) - foto: loek van vlerken 18.04.2015 grondwerker

knielend figuur met gereedschap - foto: loek van vlerken 18.04.2015

knielende man met werktuig

vrouw op brug in de stad - foto: loek van vlerken 21.04.2015
vrouw op brug

man op brug in de stad - foto: loek van vlerken 21.04.2015

man op brug

man met opgeheven hand en slang - foto: loek van vlerken 18.04.2015
man met slang

c. raam- en gevelversieringen
gebakken aarde, 38/35/14 cm

Een inspiratiebron voor de kleine bakstenen raamversieringen was het epische stedengedicht ‘Amsterdam’ uit 1904 van de socialistische schrijver C.S. Adama van Scheltema.

de amsterdamse stedemaagd - foto: 18.04.2015
We zien onder meer de Amsterdamse Stedemaagd:
Zij is de moeder nog van alle wereldsteden,
Haar tooi en trotsche lach weerspieglen in de vloed,
Waaraan ze haar varend kroost en al het uitverkorens
En al het warme goud, dat zij haar brengen, wacht.

figuur met vliegende vogels - foto: 18.04.2015
de Stedemaagd met twee vliegende vogels :
Zij zond ze als een troep van watervogels uit –
Zij stoven dapper heen naar alle windstreken,
En keeren weer tot haar, met in hun borst de buit.
Het brakke water kust kabbelend hun zoute tranen,
Hun zeilen zakken neer uit de verwaaide top,
Hun vleugels vallen dicht als doodgeschoten zwanen —

sjouwende havenarbeiders - foto: 13.02.2012
de sjouwende havenarbeiders:
En ‘t krielt aan de oude wal van laaien en van lossen,

vrouw op brug in de stad - foto: 21.04.2015 man op brug in de stad - foto: loek van vlerken 21.04.2015
man en vrouw op een hoge brug:
Het ratelt door de straat, ‘t hijgt op de hooge brug

12 gevelstenen: Stedemaagd en ‘Eigenschappen, die wenselijk zijn bij bestuurders’

adelaar - foto: loek van vlerken 19.08.2016
adelaar (wijde blik)

man met zwaard - foto: loek van vlerken 28.12.2015
mannenfiguur met zwaard (onverbiddelijk)

paardmennende man - foto: loek van vlerken 17.08.2016
paard mennende man (durf)

naaktfiguur - foto: loek van vlerken 28.12.2015
naakt figuur (eenvoud en helderheid)

stedemaagd - foto: loek van vlerken 28.12.2015Amsterdamse Stedemaagd

gevel - foto: loek van vlerken 02.02.2014stedemaagd - foto: loek van vlerken 13.02.2012d. 12 gevelstenen: Stedemaagd en ‘Eigenschappen, die wenselijk zijn bij bestuurders’
gebakken aarde, 50/100 cm

Opvallend zijn de strenge, symbolische figuren op de gevelstenen, die ‘Eigenschappen die wenselijk zijn voor bestuurders’ afbeelden: de adelaar met zijn wijde blik, met daaronder de mensen in de veilige beslotenheid van huis en stad; een mannenfiguur met een zwaard omlaag dat recht in het hart steekt (de onverbiddelijkheid), met daaronder het gezin met de toekomst voor hen; een paard mennende man, omringt door bliksemschichten (durf) met daaronder een Phoenix die uit zijn as oprijst; en als vierde een naakt figuur (eenvoud en helderheid) omgeven door bloemmotieven en mannenkoppen. Deze beelden zijn allen twee maal uitgevoerd.

Daarnaast is ook hier weer de Amsterdamse Stedemaagd te zien (ook 2x) gezeten boven een kerktoren (Westertoren), welke uit de grachtengordel omhoog rijst.  Dit beeld komt ook uit het stedengedicht ‘Amsterdam’ van C.S. Adama van Scheltema:
Zie – met haar stijve kraag van dikvergulde torens
Zit zij op hare troon, met wal om wal bevracht,

Versierd met groene kant aan ronde hoepelrokken,
En met een lange stroom als fonkelende sleep.

Dit tafereel zullen we later terug zien bij de ‘Genius van Amstel’ aan de Berlagebrug (B 88).
De Stedemaagd zonder het onderstuk sluit de beeldenreeks aan beide kanten af.

studie adelaarskop - foto: loek van vlerken 09.10.2012

Helaas is van beide gevelstenen van ‘de adelaar met de wijde blik’ de kop verdwenen. Gelukkig bezit het Hildo Krop Museum in Steenwijk nog het bovendeel van de steen met nog wél de ‘wijde blik’. Van deze gevelstenen ‘Eigenschappen, die wenselijk zijn bij bestuurders’ maken nog twee details deel uit van de museumcollectie: naakt vrouwfiguur (eenvoud en helderheid) en mannenfiguur met zwaard (onverbiddelijk):
naaktvrouwenfiguur en mannenfiguur met zwaard - foto: loek van vlerken

4 pijlerbekroningen

het raadsel van het begin - foto: loek van vlerken 08.06.2011
Het raadsel van het begin

doem van het noodlot - foto: loek van vlerken 01.03.2011
Doem van het noodlot

de mens en de oneindigheid - foto: loek van vlerken 08.06.2011
De mens en de oneindigheid

vuurgod - foto: loek van vlerken 08.06.2011
Pan die het monster de doodsteek geeft

e. pijlerbekroningen:
1. ‘Het raadsel van het begin’
2. ‘Doem van het noodlot’
3. ‘De mens en de oneindigheid’
4. Pan die het monster de doodsteek geeft
graniet, 100/115 cm

Net als bij de gevelstenen ‘Eigenschappen die wenselijk zijn voor bestuurders’ maakte Krop een serie van 2×3 gespiegelde figuren als pijlerbekroningen: ‘Het raadsel van het leven’ (aarzeling), ‘De doem van het noodlot’ (geslagenheid) en ‘De mens en de oneindigheid’ (rust in zichzelf).

'het raadsel van het begin' (spiegelbeeldig) - foto: loek van vlerken 02.11.2017

In de Sint Agnietenstraat is nog een pijlerbekroning te vinden. Dit beeld is veel speelser dan de strenge figuren aan de Oudezijds Voorburgwalgevel: Pan die het monster aan zijn zwaard spiest. Dit slangachtig monster vinden we terug bij zijn latere beeldhouwwerk aan de brug over het Noorder Amstelkanaal, de brug met de musicerende fauntjes (B 63).

vuurgod - foto: loek van vlerken 04.08.2011
'Vuurgod' - ontwerp in gips - foto: hildo krop museum
ontwerp ‘Pan met monster’ in gips

deuromlijsting: ‘Gedachte, Bevel, Uitvoering’

deuromlijsting links - foto: loek van vlerken 08.06.2011  deuromlijsting rechts - foto: loek van vlerken 08.06.2011gevel oudezijds voorburgwal - foto: loek van vlerken 08.06.2011f. deuromlijsting:
‘Gedachte, Bevel, Uitvoering’
graniet, 265 cm

De deuromlijsting van de zijingang aan de Oudezijds Voorburgwal is versierd met beeldhouwwerk met de titel ‘Gedachte, Bevel, Uitvoering’.

gedachte, bevel, uitvoering - foto: loek van vlerken 01.03.2011

man met slangfiguur

gevelversiering - foto: loek van vlerken 28.12.2015
Op verschillende hoeken van deze vleugel heeft Krop steeds hetzelfde gebakken steentje met de afbeelding van een mannetje met opgeheven hand en slangmotief geplaatst. De slang is een veel voorkomend verschijnsel in allerlei mythologieën uit de hele wereld en ook in het werk van Hildo Krop. Dit reptiel heeft een ambigue karakter qua symboliek. Het heeft zowel het karakter van goed als van kwaad en van leven en dood. In sommige culturen geldt de slang als symbool van de vruchtbaarheid. De slang heeft het vermogen om zich te vervellen waarna het lijkt alsof de slang zichzelf heeft vernieuwd. Daarom staat de slang ook wel symbool voor transformatie en wedergeboorte.

Naast al dit werk aan het exterieur van deze nieuwe vleugel van het toenmalige raadhuis, heeft Krop ook enkele werken voor het interieur gemaakt: vier houten beelden voor de raadzaal (B 71); drie ajourreliëfs voor koffiekamer (Me44) en een ajourreliëf vóór de hal van de raadzaal (Me45).

bronnen:
C.S. Adama van Scheltema, Stedengedicht ‘Amsterdam’, 1904
Van den Eeckhout, Elsevier’s maandblad, 1926

B 89 – Vossius-gymnasium – Amsterdam

Messchaertstraat 1, Amsterdam

1930-34
erasmus - foto: loek van vlerken 17.02.2011
standbeeld Erasmus

Franse kalksteen (Antéor), 295 cm (incl. sokkel), 200 cm (excl. sokkel)

architect school: N. Lansdorp

vossius gymnasium - foto: loek van vlerken 08.02.2011In het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw ontstond er een sterk verminderde behoefte aan bouwbeeldhouwwerk. Dat lag niet alleen aan de verslechterde economische omstandigheden. De Amsterdamse School, die in de loop der jaren toch al veel van de oorspronkelijke rijkdom aan decoratie en symboliek had verloren, raakte haar leidende positie in Nederland kwijt en moest plaats maken voor de Nieuwe Zakelijkheid. Door deze ontwikkeling veranderde de rol van de bouwbeeldhouwkunst aanzienlijk. Was deze bij de gebouwen in de stijl van de Amsterdamse School opgevat als een integraal onderdeel van de architectuur, nu werd de sculptuur als een autonoom element, toegevoegd aan het gebouw. Na 1932 verschoof de tendens steeds verder van tegen een gebouw naar losstaande beelden, die voor of tegen een gebouw werden geplaatst. Dit betekende ook voor Hildo Krop een ander type opdrachten. Toen de gemeente in 1930 besloot Krop in te schakelen bij de bouw van het Vossius Gymnasium, werd gekozen voor een los standbeeld van Desiderius Erasmus (1466-1536) bij de ingang van de school.

erasmus (detail) - foto: loek van vlerken 29.01.2018Voor de omslag van het boek dat Erasmus in zijn handen heeft, ontwierp Krop een vrouwfiguur. Zij heeft haar handen hoog, als een symbool van de vrede.

tekst sokkel - foto: loek van vlerken 17.02.2011
De Latijnse tekst op sokkel luidt:
Qui vitat molam, vitat farinam
betekenis: wie de molen mijdt, krijgt geen meel

Het Hildo Krop Museum is in het bezit van de film ‘Het ontstaan van Erasmus – een beeld van Hildo Krop’ uit 1933/34. Unieke beelden van het moment (najaar 1933) dat het gigantische blok natuursteen wordt afgeleverd bij het atelier van Krop op de Plantage Muidergracht, tot de plaatsing van het voltooide Erasmusbeeld naast de ingang van het Vossius-gymnasium in de zomer van 1934. We kunnen het gehele maakproces van het beeld volgen: van het aanvoeren van de steen per schuit, het naar het atelier verplaatsen met trekpaard via een vetslee, het  kloven, hakken en afwerken, tot het vervoeren en plaatsen van het beeld.

Gedurende de openingstijden van het museum is deze bijzondere film te bekijken. (tijdsduur 15 minuten – muziek: Francis Poulenc – montage: Loek van Vlerken – 2018).

still uit de film ‘Het ontstaan van Erasmus – een beeld van Hildo Krop’

In Gouda staat in een parkje bij de Sint Janskerk het bovendeel van dit beeld, uitgevoerd in brons (Mo43). Ook voor het Vredespaleis in Den Haag heeft Krop een beeld van Erasmus gemaakt. Dit bronzen beeld uit 1936-37 staat in de tuin van het paleis (Mo13).

Aan de achterzijde van het Vossiusgymnasium, in de Willem Royaardsstraat, bevindt zich op een zuiltje van baksteen een vos zittend voor een cypresboompje van Hildo Krop.
Zie voor meer informatie: B 55 c

B 55 b – Watergraafsmeerschool – Amsterdam

Huismanhof 11/13, Amsterdam

1926

kabouter op slak - foto: loek van vlerken 10.09.2011 vos zittend voor cypres - foto: loek van vlerken 10.09.2011

a. portiekbekroningen:
1. kabouter op slak voor cypres (zwaar beschadigd)
2 vos zittend voor cypres
gebakken aarde, 60 cm elk

twee vogels - foto: loek van vlerken 10.09.2011
twee vogels

don quichotte te paard - foto: loek van vlerken 10.09.2011
Don Quichotte te paard

snacho panza op een ezel - foto: loek van vlerken 10.09.2011
Sancho Panza op ezel

fluitspelend jongetje - foto: loek van vlerken 10.09.2011
fluitspelend jongetje met vogels

de bremer stadsmuzikanten - foto: loek van vlerken 10.09.2011 de Bremer Stadsmuzikanten

zittend fauntje - foto: loek van vlerken 10.09.2011
fauntje zittend met gekruiste poten

kind rijdend op een bok - foto: loek van vlerken 10.09.2011
kind rijdend op bok

boom met springend hert - foto: loek van vlerken 10.09.2011
boommotief met springend hert

b. gevelsteentjes:
1. twee vogels
2. Don Quichotte te paard
3. Sancho Panza op ezel
4. fluitspelend jongetje met vogels
5. de Bremer Stadsmuzikanten
6. fauntje zittend met gekruiste poten
7. kind rijdend op bok
8. boommotief met springend hert
gebakken aarde, 34 cm

architect: N. Lansdorp

 

gevel - foto: loek van vlerken 10.09.2011portiekbekroning - foto: loek van vlerken 10.09.2011Na het scholencomplex aan het Zuivelplein uit 1923 bouwde Nico Lansdorp drie jaar later, aan het Huismanhof, een tweede school in Betondorp. Ook aan deze school zou Krop zijn medewerking verlenen. Maar omdat de gemeente op dat moment krap bij kas zat, vroeg de directeur van de afdeling Gebouwen van Publieke werken, ir. A.R. Hulshoff aan Krop of hij de ontwerpen van het schoolgebouw aan de Wingerdweg in Amsterdam-Noord (ook gebouwd door N. Lansdorp) opnieuw mocht gebruiken. Krop had daar geen bezwaar tegen, zodat dezelfde steentjes van gebakken aarde ook aan de Watergraafsmeerschool werden aangebracht. Deze steentjes hebben de voor Krop bekende thema’s zoals vogels, fauntjes en springende herten, maar ook figuren uit de literatuur, zoals de Bremer Straatmuzikanten uit de sprookjes van Grimm en Don Quichotte en zijn knecht Sancho Panza uit de roman van Cervantes. Er zijn nog twee scholen waar deze steentjes werden gebruikt (alleen de portiekbekroningen): de Dr. Voûteschool in de Obistraat in Amsterdam-Oost (school is afgebroken en beeldhouwwerk is waarschijnlijk verloren gegaan) en de achterzijde van het Vossius-gymnasium aan de Willem Royaardsstraat.

De oeuvre catalogus van E.J. Lagerweij-Polak vermeldt bij B55 dat de beeltenis van een van de portiekbekroningen een ‘lynx zittend voor een cypres’ betreft. Lynxen hebben een kort staartje. Dit dier heeft een lange staart  en een echte vossenkraag. Bovendien verbeeldde Krop regelmatige  vosjes bij scholen (symbool voor slimheid). We hebben hier dus niet te maken met een lynx, maar met een ‘vos zittend voor een cypres’.
vos zittend voor cypres - foto: loek van vlerken 10.09.2011

B 55 a – Openbare basisschool De Wingerd – Amsterdam

Wingerdweg 32-34, Amsterdam

1924-25

kabouter op slak - foto: loek van vlerken 20.03.2011 vos zittend voor cypres - foto: loek van vlerken 20.03.2011

a. portiekbekroningen:
1. kabouter op slak voor cypres
2 vos zittend voor cypres
gebakken aarde, 60 cm elk
(zowel de kabouter als de vos zijn zwaar beschadigd)

twee vogels - foto: loek van vlerken 20.03.2011
twee vogels

don quichotte te paard - foto: loek van vlerken 20.03.2011 Don Quichotte te paard

sancho panza op ezel - foto: loek van vlerken 20.03.2011
Sancho Panza op ezel

fluitspelend jongetje met vogels - foto: loek van vlerken 20.03.2011
fluitspelend jongetje met vogels

de bremer stadsmuzikanten - foto: loek van vlerken 20.03.2011
de Bremer Stadsmuzikanten 

fauntje zittend met gekruiste poten - foto: loek van vlerken 20.03.2011
fauntje zittend met gekruiste poten

kind rijdend op een bok - foto: loek van vlerken 20.03.2011
kind rijdend op bok

springend hert met boom - foto: loek van vlerken 20.03.2011
boommotief met springend hert

b. gevelsteentjes:
1. twee vogels
2. Don Quichotte te paard
3. Sancho Panza op ezel
4. fluitspelend jongetje met vogels
5. de Bremer Stadsmuzikanten
6. fauntje zittend met gekruiste poten
7. kind rijdend op bok
8. boommotief met springend hert
gebakken aarde, 34 cm

architect: N. Lansdorp

gevel - foto: loek van vlerken 20.03.2011Voor kleuter- en lagere scholen gebruikte Krop vaak sprookjesachtige motieven. Zo ook voor een school in Amsterdam-Noord aan de Wingerdweg. Naast de voor Krop bekende thema’s zoals vogels, fauntjes en springende herten, maakte hij voor deze schoolgevel ook figuren uit de literatuur, zoals de Bremer Straatmuzikanten uit de sprookjes van Grimm en Don Quichotte en zijn knecht Sancho Panza uit de roman van Cervantes.
Vanwege geldgebrek bij de gemeente, vroeg de directeur van de afdeling Gebouwen van Publieke werken, ir. A.R. Hulshoff aan Krop of hij de ontwerpen van het beeldhouwwerk aan dit schoolgebouw ook mocht gebruiken voor andere scholen. Krop had daar geen bezwaar tegen, zodat dezelfde steentjes van gebakken aarde ook aan de Watergraafsmeerschool in Betondorp werden aangebracht. Er zijn nog twee scholen waar deze steentjes werden gebruikt (alleen de portiekbekroningen): de Dr. Voûteschool in de Obistraat in Amsterdam-Oost (school is afgebroken en beeldhouwwerk is waarschijnlijk verloren gegaan) en de achterzijde van het Vossius-gymnasium aan de Willem Royaardsstraat.

De oeuvre catalogus van E.J. Lagerweij-Polak vermeldt bij B55 dat de beeltenis van een van de portiekbekroningen een ‘lynx zittend voor een cypres’ betreft. Lynxen hebben een kort staartje. Dit dier heeft een lange staart  en een echte vossenkraag. Bovendien verbeeldde Krop regelmatige  vosjes bij scholen (symbool voor slimheid). We hebben hier dus niet te maken met een lynx, maar met een ‘vos zittend voor een cypres’.
vos zittend voor cypres - foto: loek van vlerken 10.09.2011
beeldje van Watergraafsmeerschool (B55b)

B 39 – Scholencomplex ‘De Vluchthaven’ – Amsterdam

Zuivelplein 9, Amsterdam

1923

schaapsherder - foto: loek van vlerken 02.02.2011 graan oogstende boer - foto: loek van vlerken 02.02.2011schaapsherder met kudde - foto: loek van vlerken 02.02.2011 graan oogstende boer - foto: loek van vlerken 02.02.2011
2 hoekstenen:

1. schaapsherder met herdershond en schapen
2. Graan oogstende boer met zeis

Franse kalksteen, 80 cm elk

architect: N. Lansdorp

De hoekstenen aan weerszijden van de ingang van het schoolgebouw aan het Zuivelplein zijn verwijzingen naar de straatnamen in Betondorp: Landbouwstraat en Veeteeltstraat. De linker steen laat een herder zien met staf, hond en aan de zijkant schapen. Op de rechter steen staat een boer met een zeis afgebeeld.

Betondorp, dat tussen 1923 en 1928 is gebouwd, was op meer dan één manier revolutionair. Het was de eerste woonwijk in Nederland waarvan de huizen van beton werden gemaakt en bovendien was de politieke kleur van het dorp uitgesproken rood. De Amsterdamse SDAP-wethouder Wibaut zag in Betondorp een socialistisch heilstaatje waar de arbeider uit de ellende kon worden getild. Voor Wibaut en partijgenoot Arie Keppler, directeur van de Amsterdamse woningdienst, betekende Betondorp meer dan alleen maar goedkope ruime huizen in een aangename groene omgeving. Zij riepen de bewoners op zich ‘in het licht en lucht van Betondorp te ontplooien’, want, zo geloofden zij, alleen intellectuele ontwikkeling zou leiden tot klassenbewustzijn en daarmee zou de eerste stap zijn gezet op weg naar een rechtvaardiger (lees: socialistische) maatschappij. Kroegen waren verboden, evenals kerken (hoewel er later aan de rand van het dorp toch een rooms-katholieke kerk werd gebouwd). Daarentegen waren er op een bevolking van negenduizend zielen maar liefs drie openbare lagere scholen, en een christelijke. Op het Zuivelplein staat het schoolgebouw van architect Nico Lansdorp. Het is een complex van drie scholen. De Roosenburghschool (nr. 7), de Pieter Nieuwlandschool (nr. 9, het middengedeelte van het gebouw) en de Sweedenrijckschool (nr. 11). In 1936/37 nam het aantal leerlingen sterk af en werd de Roosenburghschool o.l.v. Lau Peters ‘omgebouwd’ tot rooms-katholieke kerk.
ingang school - foto: loek van vlerken 02.02.2011Gerard Reve zat op deze laatst genoemde school en schreef hierover in zijn roman ‘Moeder en zoon’ (1980): De school heette Rozenburgschool, was gelegen aan het Zuivelplein, en was de rechts buitenste van een zeer dreigend, in de art deco stijl van de twintiger jaren  opgetrokken, vestingachtig kompleks van drie scholen, versierd, indien men het zo mag noemen, met de verschrikkelijke beelden van de communistische banketbakker, later “stadsbeeldhouwer”, Hildo Krop.

bron: Betondorp, de villawijk voor de arbeider,  De Tijd, 31 juli 1987

zuivelplein - foto: loek van vlerken 19.01.2016