verblijfplaats onbekend
1919 of vroeger
palmhout, ca. 27 cm
In 1919, mogelijk nog eerder, sneed Hildo Krop uit palmhout een naar beneden loerende eekhoorn. De enige afbeelding die bekend is van dit werkje is te vinden op een foto die zich in de collectie van het Hildo Krop Museum bevindt. Naast dit eekhoorntje zien we ook de pottendraaier van de gevel van de Steenwijkse ESKAF-fabriek (B 18) en een witte ESKAF vaas (nr. 118).
Hildo Krop Museum, Steenwijk
ca. 1925
donkerbruine grès, 39 cm
Begin jaren twintig van de vorige eeuw ontwierp Hildo Krop voor de Eerste Steenwijker Kunst- en Aardewerk Fabriek een gehurkte faun op een console. Dit model werd in productie genomen om te kunnen gebruiken in de bouw. Het is niet bekend of dit model daadwerkelijk in bouwprojecten is toegepast.
Het Hildo Krop Museum bezit naast dit ESKAF-model 137 ook het originele ontwerp in gips.
Een tweede model met de afbeelding van een papegaai is niet in productie genomen. Ook hiervan heeft het Hildo Krop Museum het originele gipsmodel in de collectie.
verblijfplaats onbekend
1917
teakhout, 7,5 cm
Over dit kunstwerkje schreef Jos. de Gruyter in 1938 in zijn boek ‘Hildo Krop’:
De teakhouten miereneter werd min of meer opgelost tot een nagenoeg barok ornament, en hierin herkent men den sierkunstenaar, die vooral in vroeger jaren in Krop schuilde: den kerver van kunstige paneelen en lambrizeeringen, den ontwerper van vaak met ‘n plastiekje verlevendigde gebruikskeramiek voor Eskaf, den teekenaar tenslotte van typisch “gebeeldhouwde” meubels, die tot de belangrijkste gerekend mogen worden van die zoogenaamd Amsterdamschen tijd.
De Gruyter noemt overigens 1922 als ontstaansdatum in plaats van het jaartal 1917, genoemd in Lagerweij-Polak.
Hildo Krop Museum, Steenwijk
ca. 1918 (ontwerp)
blauw geaderd geglazuurde keramiek, 9,8 cm
In 1918 besloten Hillebrand Ras (1878-1941) en zijn oom Hein Krop (1851-1938), de vader van Hildo, in Steenwijk een aardewerkfabriek op te richten om de plaatselijke industrie te stimuleren. Voor deze N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” ontwierp Hildo Krop veel modellen. Naast de ontwerpen van andere vormgevers waren het toch vooral de modellen van Krop die in het oog springen. Ook de kwantitatieve inbreng van Krop voor ESKAF is groot te noemen. Deze bestond, naast bouwkeramiek, uit ontwerpen van een vijftigtal modellen (nummers 100 t/m 150) voor vazen, dekselpotten, schalen, bekers en kleinplastiek, zoals deze keramische kameleon. ESKAF heeft dit model in verschillende uitvoeringen op de markt gebracht, naast deze blauw geaderde versie bestaan er ook kameleons o.a. in de bekende groen/zwart gevlekte uitvoering.
De linker kameleon hieronder is de koperen presse-papier uit 1918 (of vroeger) – zie hiervoor V22. Naar dit voorbeeld is de keramische kameleon gemodelleerd.
bron: Hildo Krop en zijn ontwerpen voor de ESKAF, Wim Spitzen/Antoine Verschuuren – ICK, 2009
ca. 1920/24
geglazuurde keramiek, diverse afmetingen
Voor de N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” ontwierp Krop veel modellen. De kwantitatieve inbreng van Krop voor ESKAF is groot te noemen. Deze bestond uit ontwerpen van een vijftigtal modellen (ESKAF-nummers 100 t/m 150) voor vazen, dekselpotten, schalen, bekers en kleinplastiek en bouwkeramiek. Tot deze laatste categorie behoren de ajourtegels of opengewerkte tegels. De tegels zijn uitgevoerd in grès, en dicht gesinterd (voor weersbestendigheid) en bedekt met een transparante halfmat/half glanzende glazuur. Ook bestaan er uitvoeringen in bruine glansglazuur en in turkoois. De meeste zijn rechthoekig (20 bij 30 cm) en werden in een mal met opengewerkte vorm gegoten of gedrukt. Vaak is er een mens of dier (raaf, vos, gazelle) of een faun op afgebeeld, omgeven door florale elementen. Ook werden deze tegels afgewisseld met soortgelijke tegels zonder voorstelling. Deze tegels werden o.a. toegepast in de grote hal van de Rotterdamse Bankvereniging in Den Haag (B45) en aan de Berlage Scholengemeenschap (B33 en B42) in Amsterdam.
bron: Hildo Krop en zijn ontwerpen voor de ESKAF, Wim Spitzen/Antoine Verschuuren – ICK, 2009
particuliere collectie
1928
groen geglazuurde keramiek, 32 cm
Na acht jaar van tegenvallende financiële resultaten werd de N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” in 1927 geliquideerd. Hildo Krop had in die jaren veel ontwerpen voor het geglazuurde werk voor deze fabriek geleverd. Met de sluiting van de fabriek had hij ook geen beschikking meer over de faciliteiten welke het bedrijf hem geboden had. De keramiek hield hem echter in zijn greep. Hij ging een jaar lessen volgen aan de Quellinusschool in Amsterdam, waar de docent Bert Nienhuis hem hielp met glazuren. Ook schafte hij een kolengestookt emailleeroventje aan. Zijn eerste zelfstandig werk met keramiek en glazuur naast zijn experimenten met de kleine dierfiguurtjes, was een groen geglazuurde keramisch masker.
ca. 1930
Hildo Krop Museum, Steenwijk
polychroom geglazuurd keramiek, 9 cm
Vanwege zijn ontwerpen voor de Steenwijkse keramiekfabriek ESKAF, kwam Hildo Krop op het idee om zelf boetseerwerkjes te bakken. Bij gebrek aan beter deed hij dit in een potkachel. Het resultaat was verre van optimaal en hij besloot lessen te gaan volgen bij de docent/keramist Bert Nienhuis (1873-1960). Ook kocht hij een op kolen gestookte oventje waarmee hij ging experimenteren. Vanaf 1927 produceerde hij een grote hoeveelheid kleine keramische werkjes, waaronder veel dier- en fantasiefiguurtjes, zoals dit bruine fauntje met een omhoog kruipend groen kikkertje. Dit grappige beeldje bevindt zich in de collectie van het Hildo Krop Museum in Steenwijk.
bron: Hildo Krop – keramiek, Wim Heij, 2015
Hildo Krop Museum, Steenwijk
ca. 1920 (ontwerp)
geglazuurde keramiek, 23 cm
In 1918 besloten Hillebrand Ras (1878-1941) en zijn oom Hein Krop (1851-1938), de vader van Hildo, in Steenwijk een aardewerkfabriek op te richten om de plaatselijke industrie te stimuleren. De keuze van de architect voor de te bouwen nieuwe fabriek viel op de Amsterdamse architect Guillaume la Croix, behorend tot de kring van de Amsterdamse School. Deze keuze zal zonder twijfel door inbreng van Hildo Krop bewerkstelligd zijn. Voor deze N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” ontwierp la Croix in 1919 een fabrieksgebouw met een opvallende paraboolvormige kap. Een vorm die Krop ook in zijn modellen voor de ESKAF ook toepaste. Zijn modellen zijn nooit hoekig maar altijd afgerond. Naast de ontwerpen van andere vormgevers waren het toch vooral de modellen van Hildo Krop die in het oog springen. Ook de kwantitatieve inbreng van Krop voor ESKAF is groot te noemen. Deze bestond, naast bouwkeramiek, uit ontwerpen van een vijftigtal modellen (nummers 100 t/m 150) voor vazen, dekselpotten, schalen, bekers en kleinplastiek. Krop was de eerste ontwerper die zijn dekselpotten bekroonde met een plastiekje. Eén van de eerste ontwerpen was de dekselpot nummer 102 met een springend bokje op de deksel. Het model is in veel varianten uitgevoerd.
bron: Hildo Krop en zijn ontwerpen voor de ESKAF, Wim Spitzen/Antoine Verschuuren – ICK, 2009
ca. 1920 (ontwerp)
geglazuurde keramiek, 13 cm
In 1918 besloten Hillebrand Ras (1878-1941) en zijn oom Hein Krop (1851-1938), de vader van Hildo, in Steenwijk een aardewerkfabriek op te richten om de plaatselijke industrie te stimuleren. Voor deze N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” ontwierp Krop veel modellen. Naast de ontwerpen van andere vormgevers waren het toch vooral de modellen van Hildo Krop die in het oog springen. Ook de kwantitatieve inbreng van Krop voor ESKAF is groot te noemen. Deze bestond, naast bouwkeramiek, uit ontwerpen van een vijftigtal modellen (nummers 100 t/m 150) voor vazen, dekselpotten, schalen, bekers en kleinplastiek.
Krop kon het niet laten om bij het ontwerpen van potten vaak een sculptuurelement toe te voegen, zoals bijvoorbeeld bij model 141 en 142 waarbij hij voor de pootjes kabouterfiguren creëert.
bron: Hildo Krop en zijn ontwerpen voor de ESKAF, Wim Spitzen/Antoine Verschuuren – ICK, 2009
particuliere collectie
ca. 1920
geglazuurd aardewerk, 10,2 cm.
Deze keramische faun ontwierp Hildo Krop als een deksel voor een ESKAF– dekselpot.
1927 (of later)
tapir
miereneter
polychroom geglazuurd keramiek, resp. 4 en 3,5 cm
Voor zijn in 1919 geboren zoontje Johan boetseerde Hildo Krop een olifantje. Vanwege zijn ontwerpen voor de Steenwijkse keramiekfabriek ESKAF, kwam hij op het idee om dit boetseerwerkje te bakken. Bij gebrek aan beter deed hij dit in een potkachel. Het resultaat was verre van optimaal en hij besloot lessen te gaan volgen bij de docent/keramist Bert Nienhuis (1873-1960). Ook kocht hij een op kolen gestookte oventje waarmee hij ging experimenteren. Vanaf 1927 produceerde hij een grote hoeveelheid kleine keramische werkjes, waaronder veel dierfiguurtjes. Voor het vervaardigen van veel exotische dieren, zoals deze tapir en miereneter, had hij veel voorbeelden op loopafstand. De dierentuin Artis bevond zich namelijk vlak achter zijn atelier aan de Plantage Middenlaan. Regelmatig was hij hier te vinden om schetsen te maken van de meest uiteenlopende diersoorten.
bron: Hildo Krop – keramiek, Wim Heij, 2015
1920
wit geglazuurd keramiek, 21,5 cm
Het oeuvre van Hildo Krop kent veel verschillende uitvoeringen van saters, faunen, nimfen en andere mystieke figuren. Zo zijn er figuren met ramhorens en bokkenpoten in houtsnijwerk aan meubelen, in brons op een klok, in steen gehakt aan Amsterdamse bruggen, in bouwbeeldhouwwerk aan gebouwen en in keramiek voor de ‘Eerste Steenwijker Kunstaardewerkfabriek ESKAF‘, zoals deze ‘Menade’ uit de Griekse mythologie. Dit vrouwfiguur met bokkenpotten en krulstaart is op een van de Dionysusfeesten in een extatische roes geraakt en heeft daardoor alle bezinning verloren.
Van dit plastiek ‘Menade’, model 135 uit de catalogus van ESKAF, bestaan witte geglazuurde exemplaren (Hildo Krop Museum), gele en ook de zo bekende zwart/groen gevlekte ESKAF glazuur.
bron: ESKAF, Wim Spitzen/Antoine Verschuuren, 2000
Hildo Krop Museum, Steenwijk
Museum Het Schip, Amsterdam
Particuliere collecties
ca. 1920
polychrome bouwkeramiek, 16 cm (vos), 29 cm (raaf)
De ESKAF-fabriek in Steenwijk produceerde begin jaren twintig van de vorige eeuw verschillend bouwaardewerk ontworpen door Hildo Krop. Bijzonder zijn de kleurrijke consoles in diverse uitvoeringen, zoals een sluipende vos en een raaf in de boom naar de bekende fabel van de La Fontaine, maar ook een vrouwenfiguur met appels, een faun met een raaf (in verschillende uitvoeringen) en een miereneter. Dit werk werd onder andere toegepast bij de bouw van scholen.
Dit fraaie bouwkeramiek is vooral te vinden in particuliere collecties. Ook het Hildo Krop Museum en Museum Het Schip bezitten enkele voorbeelden.
Miereneter, Vrouw met appels en twee raven en een faun met raaf
opstelling in ‘Wonen in de Amsterdamse School’ – Stedelijk Museum, Amsterdam – 9 april t/m 28 augustus 2016
1910 of later
brons, 39 cm
“De banketbakker tevens wethouder Hein Krop woonde in de Oosterstraat [in Steenwijk]. Hij was de vader van de zeer bekende beeldhouwer Hildo Krop. Als wethouder was hij één der voornaamsten en had veel in de melk te brokkelen. Hij was nogal driest en voortvarend. Krop werd ‘de Goldmoppe’ genoemd, naar de goudmoppen die hij bakte”, aldus de hoogbejaarde Harm Smit, een oud-Steenwijker, die eind jaren tachtig van de vorige eeuw jeugdherinneringen ophaalde.
Na zijn banketbakkers periode besloot Hendrik Hein Krop (1851-1938) in 1918, samen met zijn neef Hillebrand Ras, in Steenwijk een aardewerkfabriek op te richten om de plaatselijke industrie te stimuleren. Voor deze N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” zou ook zijn zoon Hildo een belangrijke rol spelen. Volgens een oud medewerker van de ESKAF was Hildo regelmatig in de fabriek bezig met het ontwerpen van nieuwe modellen. Lang vóór deze ESKAF-periode, in 1910 (of iets later), maakte Krop een bronzen portretbuste van zijn vader. In het Hildo Krop Museum in Steenwijk is naast dit bronzen beeld, ook het originele gips van het beeld te zien.
Ook bezit het Hildo Krop Museum een gipsen doodsportret van Hein Krop. Niet te verwarren met dodenmaskers, waarbij via een speciaal procedé een gipsafdruk van het gezicht wordt genomen. Het door Krop gemaakte doodsportret werd zittend naast de overledene geboetseerd.
bronnen: ESKAF, Princessehof Leeuwarden, 2000; Hein Krop lezing, Lianne van Beek, 2011
Kunstmuseum, Den Haag
Hildo Krop Museum, Steenwijk
1923
hardsteen, 58 cm (Den Haag)
donkerbruine grès, 45 cm (Steenwijk)
De hardstenen uitvoering van Hildo Krop’s ‘De omhelzing’ uit 1923 maakt deel uit van de collectie van het Kunstmuseum in Den Haag. De grès-uitvoering*, in het bezit van het Hildo Krop Museum in Steenwijk, is enkele centimeters kleiner en heeft op de voet de meegegoten signatuur van Krop. Aan de binnenzijde staat ESKAF Steenwijk gekrast. Mogelijk dat dit ontwerp bedoeld was als bekroning van een trappaal of als eindstuk van een balustrade, gezien het ontluchtingsgaatje aan de bovenzijde voor als de bodem ingemetseld zou worden. Van een dergelijke toepassing is echter niets bekend.
* grès is extra heet gebakken klei tot op een temperatuur waarop het net niet smelt (sinteren) waardoor de buitenlaag zeer hard wordt.
bron: Hildo Krop Keramiek, Wim Heij
Jan van Goyenkade 30a, 30, 29 en Lairessestraat 163, 165 ,167, Amsterdam
Hildo Krop Museum, Steenwijk
1921
trapdecoratie interieur:
1. Pan met dieren
2. Adam en Eva met appel en slang
3. Fluitspelende faun knielend op een slang
zwart geglazuurde keramiek, 28/35 cm
architect: F.A. Warners
Het luxe etagehuis Westhove is gebaseerd op voorbeelden in Londen en Parijs en bevat 16 ruime tot zeer ruime etagewoningen (10 tot 16 kamers). Toegang tot het gebouw geschiedt via een monumentale poort in de as van het gebouw, langs de conciërge en via twee entreehallen vanaf de De Lairessestraat en de Jan van Goyenkade. De interieurs van de trappenhuizen doen rijk aan door tegelwerk, beeldhouwwerken en zware houten voordeuren en liften. Ook Hildo Krop heeft meegewerkt aan dit trappenhuisinterieur met voorstellingen van een Fluit spelende faun, Adam en Eva met slang en appel en een Pankop met dieren. Wat de voorstelling van deze Pan betreft is er nauwelijks méér Krop denkbaar. Veel elementen, door Krop in allerlei andere werken van zijn hand toegepast, zijn in dit zeldzame werk samengebracht: een grote kop van een faun met overhangende wenkbrauwen omgeven door talrijke dierfiguren, zoals de slang, vos, raaf, gier en herten. Ook de fluitende faun zittend op een slangenkop laat een symboliek zien die we vaker tegenkomen in het oeuvre van Krop uit de jaren twintig. De faun zittend op de verslagen slang, die hiermee het proletariaat aanmoedigt om te strijden voor hun rechten en ook te vechten tegen de slang (het kapitaal).
Waar deze buitengewone fraaie bouwkeramiek werken zijn vervaardigd is vooralsnog onduidelijk. Mogelijk bij de ESKAF-fabriek in Steenwijk. In 1921 was de productie van deze fabriek (opgericht in 1919) al goed op gang gekomen en waren kennis en de vaardigheid zeker aanwezig om dergelijke projecten uit te voeren.
Bronnen: Het luxe stadsappartement – DASH, 2009
Wim Heij, Steenwijker Courant, datum onbekend
Een versie van de kop van Pan in polychroom geglazuurde keramiek is in permanente bruikleen bij het Hildo Krop Museum in Steenwijk. Waarschijnlijk hebben we hier te maken met een proefmodel ten behoeve van de architect. Dit geldt ook voor het zwart/grijze model van de fluitende faun. Deze laatste heeft het Hildo Krop Museum in 2021 weten te verwerven.
1924-27
aap
clown
hobbelpaard met vogel
kikker
knielend lam
koe
lopende man
springend paard
steenbok
vogel
vos 
panelen van terracotta met 11 verschillende reliëftegels, 10 cm
architect: N. Lansdorp
Voor de voormalige Montessorischool De Karekiet aan het Hygiëaplein in Amsterdam ontwierp Hildo Krop bouwkeramiek, welke werd uitgevoerd door de Eerste Steenwijker Kunst-Aardewerk Fabriek (ESKAF). Het is een fries van okergele terracotta, die hier laag aan de voorgevel onder de ramen doorloopt. Deze fries bestaat uit een aantal vlakken met vierkante elementen, deels vlak en deels in sterk hoogreliëf. Deze voorstellingen van mens- en dierfiguren hebben de voor Krop zo karakteristieke plastische weergave.
Het rode luikje laat zien hoe men in het verleden omging met gevelversieringen.
1921-23
a. dakbekroning:
mannenfiguur
tufsteen, ca. 120 cm
elektriciteit
Scheepsbouw
Metaalbewerking
Houtbewerking
b. consolefiguren:
elektriciteit, scheepsbouw, metaal- en houtbewerking
tufsteen, ca. 250 cm
c. versieringen aan hoofdingang en zijdeuren
. staande vrouwenfiguur met bloemen en gazelle
. staande mannenfiguur met stoomlocomotief en hijskraan
. vogelfiguur aan zijdeur
tufsteen, 250/80 cm
d. gevelstenen, 4 reliëfs:
. vrouw met appels in haar handen
. Inuit’s met peddels
. ijsbeer met ijsbergen
. drie pinguins
tufsteen, 95/140 cm
e. waterspuwers
gebakken aarde, 120 cm
f. tegels
donkerbruine grès (ESKAF)
afmetingen niet bekend
architect: A.J. Westerman
Bij de keuze van zijn motieven liet Hildo Krop zich leiden door de functie van het gebouw en de omgeving waarin het lag. Daarbij hebben de sculpturale voorstellingen aan de representatieve gedeelten van een gebouw, zoals een ingangspartij, vaak een ernstig, educatief karakter. Kleine minder opvallende versieringen, zoals bijvoorbeeld gevelstenen, zijn daarentegen vaak anekdotisch, speels en lichtvoetig van aard. Een goed voorbeeld van Krops aanpak vormt de decoratie van de voormalige gemeentelijke 4de Ambachtsschool aan de Postjesweg in Oud-West. Op consolefiguren is aangegeven welke vakken op de school onderwezen werden: elektriciteit, scheepsbouw, metaal- en houtbewerking. Aan weerszijden van de ingang zijn twee hoge gevelstenen met een man- en een vrouwfiguur geplaatst. De man met als ambachtsemblemen een hijskraan (met in de takels een olifant!) en een stoomlocomotief en de vrouw met bloemmotieven en een gazelle. Beide figuren dragen de helft van het wapen en een inscriptie met het devies van de socialist P.L. Tak ‘ZONDER MOEITE NIETS’. De reliëfs met pooltaferelen met inuit’s, ijsbeer en pinguïns, verwijzen waarschijnlijk naar de zeereizen van de admiralen, naar wie de straten in de buurt genoemd zijn. Ook bij de ESKAF-grèstegels zien we deze symbolen in geabstraheerde vorm terug: ijsberen, pinguïns, zeearenden, maar ook weer ambachten zoals smeden, houtbewerken, machinebouw en elektriciteit .
1921-22
a. consolebekroningen:
mens en elektriciteit
syeniet, 106/44 cm
b. gevelstenen:
mens en vervoer
seyeniet, 30 cm
c. pilasterbekroningen:
mannenkoppen met bliksemmotieven
gebakken aarde (ESKAF), 60 cm
architect: P.L. Marnette
Aan de Singelgracht, tegenover het begin van de Overtoom, staat het voormalige kantoorgebouw van de Gemeentetram, ontworpen door de Publieke werkenarchitect P.L. Marnette. In 1920 besloot de gemeenteraad van Amsterdam tot het bouwen van dit pand omdat het kantoorpersoneel van de Gemeentetram te talrijk was geworden om in het oude kantoor te herbergen. Door de bouw van het nieuwe kantoorpand op deze plek gingen de plannen om de Overtoom als verkeersader naar de binnenstad te laten fungeren niet door. Er waren namelijk ideeën om de Leidsegracht te dempen, zodat je via de Overtoom en de gedempte Leidsegracht snel in het centrum te komen. Door de bouw van dit dienstgebouw van de Gemeentetram is dus de Leidsegracht, een karakteristiek stukje Amsterdam behouden gebleven. Het gebouw is nog precies hetzelfde als in december 1923, toen het in gebruik werd genomen. De Gemeentetram is echter al jaren geleden uit het pand vertrokken.
De reliëfs van Hildo Krop op de pilasters van de beneden verdieping hebben betrekking op de geschiedenis van de mens en zijn vervoersmiddelen: van draagkoets, ridders te paard, omnibus tot trekschuit, met daartussen mannenfiguren met bliksemmotieven (elektrische tram). Dit laatste symbool komt aan de gevel veelvuldig voor. Rondom het gebouw staan hele rijen mannenfiguren met gestrekte armen voor elektrische bliksemschichten en aan de voorgevel mannenkoppen die net met hun neuzen boven de bliksemmotieven uitkomen en het elektriciteitssymbool met hun handen omklemmen. Boven de hoofdingang komt het elektriciteitssymbool nog één keer terug bij de gevelsteen met de knielende man. Aan beide kanten van de hoofdingang zijn ook nog hoeksteentjes te vinden van een ploegende boer achter zijn paard, als herinnering aan vervlogen tijden zonder elektriciteit. Aan de achterzijde van het pand komen de consolestenen van de voorkant terug in een serie van 11 stuks in gelid.
bron: Ons Amsterdam, oktober 1973
1923-24
a. risalietbekroning: ‘Menselijke energie’
Bovenaan het gebouw staan twee identieke beeldhouwwerken die elkaars spiegelbeeld zijn. In deze voorstelling, over drie vlakken verdeeld, staat onderin de ‘energie’ met gespreide benen en armen afgebeeld. Vlak boven hem, geknield, half liggend tegen de muur een vrouw met een druiventros: de ‘vruchtbaarheid’. Daar boven staan drie figuren: de landbouw met landbouwgewassen, de industrie met gereedschappen en de handel met goederen. De bekroning van het beeld wordt gevormd door een groep van twee mannen en een vrouw die elkaar met hun armen omvatten. Zij kijken vanuit een schip in de verte; vanuit de vruchtbaarheid van de aarde en verschillende vormen van menselijk handelen zijn zij de mensen, die met vooruitziende blik naar de toekomst zien.
Weiberner tufsteen (inmiddels graniet), ca 420 cm
b. 3 typen gevelstenen:
Tussen de ramen van de derde verdieping zijn gevelstenen te zien met de volgende voorstellingen :
1. man met kalfjes
2. man met korenschoven
3. man met druiventrossen
tufsteen (inmiddels graniet), 60 cm
c. 2 hoekstenen: markttafereel
Onder links en rechts bij de hekken aan de Jozef Israëlskade spiegelende hoekstenen van een veemarkttafereel waarop door middel van het aloude ‘handjeklap’ tot koop en verkoop wordt besloten, met het kalfje gelaten tussen de mannen in. Daarnaast staat een vrouw met koopwaar in haar handen.
tufsteen (inmiddels graniet), 102 cm
d. 2 zuilkapitelen: haventafereel
In het portiek staan twee identieke afbeeldingen in spiegelbeeld van een haventafereel: drie mannen met zakken op hun nek, een zeilvaartuig en twee vrouwen die toekijken met achter hen gestileerde bomen.
tufsteen, 65 cm
e. tegels
Een tableau, bestaande uit kleinere reliëftegels, is in zijn geheel voorstellingsloos, maar op de afzonderlijke tegels zijn geabstraheerde mens en dierfiguren te zien.
donkerbruine grès (ESKAF), 5×10 cm
e. ajourtegels
Tussen de ramen van de tweede en derde verdieping zijn ajourtegels geplaatst met voorstellingen van een zittende vogel, een springende gazelle, een staande vos, een hurkende faun en een papagaai.
donkerbruine grès (ESKAF), 20 cm
f. deurkalf: tafereel met Mercurius
Toepasselijk voor wat oorspronkelijk een handelsschool was, is boven de deur ‘Mercurius, de Romeinse god van de handel, in de wereld’ te zien. Vanaf links een knielende man (de wereldbol torsende Atlas), havenkranen, rokende schoorstenen van fabrieken, Mercurius met gestrekte armen, gestileerde planten en bloemen en helemaal rechts een zittende vrouw met kind.
teakhout, 42 cm
architect A.J. Westerman
Hildo Krop maakte beeldengroepen voor twee monumentale schoolgebouwen, een H.B.S. (Hogere Burgerschool) en een O.H.S. (Openbare Handelsschool) aan de P.L. Takstraat / Jozef Israëlskade die in elkaars spiegelbeeld gebouwd zijn. De twee gebouwen zijn samengevoegd tot het huidige Berlage College. De ornamentiek aan deze gebouwen behoren tot de grotere en meer complexe werken van Krop. De risalietbekroningen zijn elk ongeveer 2,5 meter breed en diep en 3,5 meter hoog. Aan ieder gebouw zijn twee groepen met dezelfde, spiegelbeeldige voorstellingen geplaatst. Op het oostelijke gebouw, de Openbare Handelsschool, is de ‘Menselijke energie’ voorgesteld. Helaas hadden de sculpturen zeer geleden door de klimatologische omstandigheden. De beelden staan door hun hoge positie volop bloot aan regen en wind. De gebruikte tufsteen bleek weinig bestand tegen deze omstandigheden en de verwering was in een zeer vergevorderd stadium. Verschillende delen (koppen) waren in de loop van de tijd al los geraakt. De beelden waren er dermate slecht aan toe dat van enige vorm van restauratie geen sprake meer kon zijn.
Derhalve werd besloten om tot replicatie over te gaan in duurzamer graniet. De originelen beelden werden gedemonteerd en naar het ambachtelijk beeldhouwatelier van Ton Mooy in Amersfoort getransporteerd. Daar werden de ontbrekende delen met behulp van historische foto’s opgewerkt met gips. Van deze ‘tijdelijk gerestaureerde’ originelen werden zo exact mogelijke granieten kopieën gemaakt. Een fragment van de oorspronkelijke tufstenen beelden, een van de betere delen, is herplaatst in de schouwburg van Steenwijk, de geboorteplaats van Krop.
bronnen: Kunst aan de straat , redactie Joost de Wal, 2009; Een Amsterdamse School, Ger van Berlo e.a., 2005
fragment origineel beeld – Schouwburg De Meenthe, Steenwijk
1921-24
a. risalietbekroning: ‘De geboorte van de daad’
Bovenaan het gebouw staan twee identieke beeldhouwwerken die elkaars spiegelbeeld zijn. De voorstelling ‘De geboorte van de daad’ is over drie vlakken verdeeld. Ongetwijfeld wordt daarmee de goede daad bedoeld die tot het geluk van de mensheid moet leiden. Het kind onder aan de muur stelt de geboorte van de daad zelf voor. Het rust tegen een grote vrouwenkop die de zachtheid voorstelt. Vlak daarboven stelt een streng uitziende mannenkop de bezonnenheid voor. Vlak boven het kind is een tegen de muur zittende mannenfiguur te zien die zijn gebogen hoofd met zijn hand ondersteunt (de twijfel). Meer van de muur af zijn trapsgewijs drie mannenfiguren te zien. De onderste kijkt nog neer op het kind. De tweede werpt al een blik over de Jozef Israëlskade en de derde leidt het paard; hij is degene die het geluk van de daad zelf kent.
Weiberner tufsteen (inmiddels graniet), 420 cm
b. gevelstenen:
.staande vrouw met geknielde man
. V-vorm met slangenmotief
Boven de ramen van de derde verdieping zijn gevelstenen aangebracht voorstellende een staande vrouw, het hoofd steunend in haar hand, met onder haar een half liggende, half knielende man. De tussenliggende gevelstenen vertonen een V-vormige figuur met aan weerszijden een slang.
tufsteen (inmiddels graniet), 60 cm
c. 2 hoekstenen onder middenrisaliet: ‘De greep naar het schone’
Onder links en rechts bij de hekken aan de Jozef Israëlskade spiegelende hoekstenen van een man met tussen zijn opgeheven armen een vogel.
tufsteen (inmiddels graniet), 102 cm
d. 2 zuilkapitelen naast hoofdingang:
Zowel links als rechts dezelfde afbeelding in spiegelbeeld ‘’ , het veel koppige monster dat door de Griekse held Heracles werd verslagen.
tufsteen 65 cm
e. tegels
Een tableau, bestaande uit kleinere reliëftegels, is in zijn geheel voorstellingsloos, maar op de afzonderlijke tegels zijn geabstraheerde mens en dierfiguren te zien.
donkerbruine grès (ESKAF), 5×10 cm
e. ajourtegels
Tussen de ramen van de tweede en derde verdieping zijn ajourtegels geplaatst met voorstellingen van een zittende vogel, een springende gazelle, een staande vos, een hurkende faun en een papagaai.
donkerbruine grès (ESKAF), 20 cm
f. deurkalf boven hoofdingang: ‘De Mens’ of ‘Pan te midden van het heelal’
Van links naar rechts zijn te zien: wolken, een berg, zittende leeuw, heuvels, bomen, een berg en wolken. In het midden staat Pan met zijwaarts gestrekte armen.
teakhout, 42 cm
architect: A.J. Westerman
Hildo Krop maakte beeldengroepen voor twee monumentale schoolgebouwen, een H.B.S. (Hogere Burgerschool) en een O.H.S. (Openbare Handelsschool) aan de P.L. Takstraat / Jozef Israëlskade die in elkaars spiegelbeeld gebouwd zijn. De twee gebouwen zijn samengevoegd tot het huidige Berlage College. De ornamentiek aan deze gebouwen behoren tot de grotere en meer complexe werken van Krop. De risalietbekroningen zijn elk ongeveer 2,5 meter breed en diep en 3,5 meter hoog. Aan ieder gebouw zijn twee groepen met dezelfde, spiegelbeeldige voorstellingen geplaatst. Op het westelijke gebouw, de 1e H.B.S. met 3 jarige cursus, is de ‘Geboorte van de Daad’ voorgesteld. Helaas hadden de sculpturen zeer geleden door de klimatologische omstandigheden. De beelden staan door hun hoge positie volop bloot aan regen en wind. De gebruikte tufsteen bleek weinig bestand tegen deze omstandigheden en de verwering was in een zeer vergevorderd stadium. Verschillende delen (koppen) waren in de loop van de tijd al los geraakt. De beelden waren er dermate slecht aan toe dat van enige vorm van restauratie geen sprake meer kon zijn. Derhalve werd besloten om tot replicatie over te gaan in duurzamer graniet. De originelen beelden werden gedemonteerd en naar het ambachtelijk beeldhouwatelier van Ton Mooy in Amersfoort getransporteerd. Daar werden de ontbrekende delen met behulp van historische foto’s opgewerkt met gips. Van deze ‘tijdelijk gerestaureerde’ originelen werden zo exact mogelijke granieten kopieën gemaakt.
bronnen: Kunst aan de straat , redactie Joost de Wal, 2009;
Een Amsterdamse School, Ger van Berlo e.a., 2005
1919-1922
een timpaanvulling van een lopende man met aan weerzijden een rij dennenbomen
donkerbruine grès, ca. 100 cm
twee maal een timpaanvulling met een faun als kariatide met aan weerszijden een rij kleinere dieren met aan het eind een dennenboom
donkerbruine grès, ca. 125
opdrachtgever: Publieke Werken, Almelo
architect: W.K. de Wijs sr.
De school is gebouwd in 1919 als gemeentelijke MULO en werd in 1922 in gebruik genomen. Als architect werd Willem Karel de Wijs sr. aangewezen, die ook verantwoordelijk was voor het ontwerp van de wijk De Riet. Zowel de school als de architectuur van de wijk werden opgetrokken in de stijl van de Amsterdamse School. De aan de voorgevel van de school aangebrachte reliëfs van Hildo Krop zijn te vinden ter hoogte van de hoofdentree en de zij-risalieten van de voorgevel van het pand. Het aardewerk hiervan was afkomstig van de Steenwijkse aardewerkfabriek ESKAF.
Het Hildo Krop Museum in Steenwijk bezit twee fragmenten van de zij-risalieten, namelijk de vos en de marter:
timpaanelement ‘vos’ – grès
timpaanelement ‘marter’ – gebakken aarde
In 2017 is de school getransformeerd tot wooncomplex waarbij de gevelornamenten behouden zijn gebleven:
De zandstenen reliëfs net boven de hoofdentree zijn van de hand van Gijs Jacobs van den Hof (1889-1965). Deze Arnhemse beeldhouwer was net als Krop, de zoon van een bakker. Tussen 1906 en 1921 woonde en werkte hij voornamelijk in Amsterdam en was bevriend met Hildo Krop.
bron: Wikipedia
Fabrieksgebouw ESKAF
Parallelweg 2, Steenwijk
1918 (1920?)
2 pijlerbekroningen: zittende pottendraaier aan draaischijf, onderaan bloemen, rendierkopje en een raafje
oorspronkelijk links en rechts van de hoofdingang
donkerbruine grès, 47 cm
architect: G.F. la Croix
ESKAF fabriek ca.1920 – foto: Hildo Krop Museum, Steenwijk
In 1918 besloten Hillebrand Ras (1878-1941) en zijn oom Hein Krop (1851-1938), de vader van Hildo, in Steenwijk een aardewerkfabriek op te richten om de plaatselijke industrie te stimuleren. De keuze van de architect voor de te bouwen nieuwe fabriek viel op de Amsterdamse architect Guillaume la Croix, behorend tot de kring van de Amsterdamse School. Deze keuze zal zonder twijfel door inbreng van Hildo Krop bewerkstelligd zijn. Voor deze N.V. Eerste Steenwijker Kunstaardewerk Fabriek “ESKAF” ontwierp de la Croix in 1919 een fabrieksgebouw. Van het ontwerp van La Croix met de opvallende paraboolvormige kap van de productiehal is weinig meer herkenbaar dan de zijgevel van het kantoor. Aan weerszijden van de hoofdingang bevonden zich twee pilasters bekroond met een zittende pottendraaier met draaischijf, in donkerbruin gres uitgevoerd van de hand van Hildo Krop.
Een derde, extra aangemaakt exemplaar bevond zich in het interieur van de voormalige woning van de ESKAF-bedrijfsleider A. Schöder in Huizen (ingemetseld in een schoorsteenpartij). Na de liquidatie van de fabriek in Steenwijk in 1927, maakte de ESKAF immers een doorstart in Huizen. In 2012 werd dit derde exemplaar van de pottendraaier aan het Hildo Krop Museum geschonken door de familie Visser uit het Noord-Hollandse Huizen. Hiermee keerde deze pottendraaier, zittend achter zijn draaischijf, na 85 jaar weer terug in Steenwijk. De twee exemplaren van de oorspronkelijke ESKAF-fabriek werden al eerder als bruikleen aan de Hildo Krop collectie in Steenwijk afgestaan.
Er blijkt nog een decoratie aan de buitenmuur gezeten te hebben. Hiervan getuigt een foto uit het persoonlijke archief van Hildo Krop. Onder een arend op een bergtop zien we twee lopende figuren, waarvan een met een sikkel. Over dit reliëf is niets bekend.
gevelfragment ESKAF-fabriek met reliëf van Hildo Krop – foto: Hildo Krop Museum, Steenwijk
Naast Hildo Krop waren W.H. van Norden, W. Bogtman en J. Jongert de eerste jaren de kunstenaars die ontwerpen voor het veelal geglazuurde werk leverden. Na acht jaar van tegenvallende financiële resultaten werd de fabriek in 1927 geliquideerd, en kregen de gebouwen een andere bestemming.
De kwantitatieve inbreng van Hildo Krop voor ESKAF-Steenwijk is groot en bijzonder gevarieerd te noemen. Deze bestond uit ontwerpen van een vijftigtal modellen voor vazen, dekselpotten, schalen, bekers en kleinplastiek; diverse soorten (ajour)tegels in grès, chamotte en gietklei die voornamelijk zijn toegepast in scholen in Amsterdam; verschillende modellen voor bouwkeramiek. Dit betrof veelal grote keramische objecten die meestal aan de buitenkant van de gevels van huizen, scholen en andere gebouwen werden aangebracht. Ook de genoemde pilasterbekroning met de voorstelling van een pottenbakker aan een draaischijf behoren tot deze categorie.
bron: Hildo Krop en zijn ontwerpen voor de ESKAF, Wim Spitzen/Antoine Verschuuren – ICK, 2009
voorbeelden van ontwerpen van Hildo Krop voor ESKAF:
zie voor meer ESKAF bij WERK CHRONOLOGISCH
ca. 1920
faun met bloemen en dieren
tweede paneel met faun – foto: Wendingen 1925 nr.2
staande vrouw met slang en bloemen
parelvisser met mes, haai, zeeplanten en -dieren
parelvisser met mes, haai, zeeplanten en -dieren (detail: haai)
faun met dieren en bloemen (detail: vosje)
faun met dieren en bloemen (detail: vogels)
faun met dieren en bloemen (detail: gazelle, rups en egel)
a. twee verschillende panelen met een faun met dieren en bloemen
b. achterwandpaneel etalage: staande vrouw met slang en bloemen
c. achterwandpaneel etalage: parelduiker met mes en haai, zeeplanten en –dieren
ajourreliëfs, coromandelhout, a. 39x 83,5 cm; b. en d. 40 x 55 cm; c. 39,5 x 55 cm
Als beeldhouwer had Krop rond 1920 al behoorlijk naam gemaakt. Er kwamen flink wat opdrachten voor bouwbeeldhouwwerk uit het hele land binnen. In de hoofdstad waren de eerste versieringen aan bruggen van zijn hand verschenen. Maar daarnaast bleven ook de aanvragen voor het vervaardigen van meubels en complete interieurs binnenkomen. In 1920 kreeg Krop van zijn Steenwijkse jeugdvriend Johannes Steltman het verzoek om het winkelpand van zijn juwelierszaak aan het Noordeinde in Den Haag in te richten. Krop ging voortvarend te werk. De winkel moest een kunstzinnige uitstraling krijgen, een uitstraling die uniek was in de Haagse binnenstad. Er kwam een nieuwe etalage, waarbij het bovendeel met gebrandschilderd glas werd uitgevoerd. Ook ontwierp Krop nieuwe deurpartijen met mooie bovenlichten.
winkelpand Noordeinde 42a – ca. 1925 (foto: archief Steltman)
winkelpand Noordeinde 42a – 2019
glas-in-loodraam
fragment winkeldeur
deurlichten met huisnummer 42 en monogram JS
Een wand bij het entree werd van boven tot onder voorzien met donkerbruine ESKAF-grèstegels met voorstellingen van mens en dier.
foto: Wendingen 1925 nr.2
Voor de binnenkant van de etalage ontwierp Krop coromandelhouten ajourpanelen met verschillende voorstellingen. Een paneel laat een parelduiker met een mes en een haai zien als verwijzing naar parels, welke een specialiteit van Steltman was. Een ander paneel verbeeldt een staande vrouw met slang en bloemen en twee verschillende reliëfpanelen met een faun in de natuur, compleet met bloemen en dieren.
Ook het interieur van de winkel onderging een metamorfose. Krop ontwierp diverse meubelen: een toonbank met vitrinekasten en laden, bureaus, stoelen, krukjes, tafels en zelfs een tapijt (zie Me23).
foto: Lagerweij-Polak
In 1933 werd het interieur van de winkel uitgebreid en volgens een plan van Krop gemoderniseerd met een licht muurbekleding, nieuwe lampen en een andere opstelling van kasten en vitrines. In 1964 werd de zaak ingrijpend verbouwd, waarbij de panelen het veld moesten ruimen en werden opgeslagen.
Bij de tentoonstelling ‘100 jaar Steltman’ in het Gemeentemuseum (het huidige Kunstmuseum) in Den Haag in 2017/18 waren drie ajourreliëfs en enkele meubelstukken uit dit interieur tentoongesteld.
Gedurende een tentoonstelling gewijd aan Krops’ faunen, in het Hildo Krop Museum in Steenwijk (van 2019 t/m 2020), was het ajourreliëf faun met bloemen en dieren te bewonderen.
bron: Steltman catalogus, Gemeentemuseum, Den Haag
1924
exterieur:
a. sluitsteen
Staande man, omringd door figuren met emblemen van land- en bosbouw en industrie, handel en wetenschap
Würtembergse travertin, 180 cm
stuurman, man met pijlen, twee slangen, man en tandwiel
vrouw met fruit, fruit sjouwende man, schip en vogels, lopende man met fruit
druivenstam met trossen, vos en druivenstam, fragment gevel
mercuriushoed en staf, vrouw met plant, man met plant
paard en masker-versie 1, paard en masker-versie 2, mercuriushoed en staf
man met driehoek en arend, vrouw met slang
paard en masker-versie 1, mercuriushoed en staf
b. gevelstenen
Würtembergse travertin, 70/48 cm
interieur:
c. ajourtegels
donkerbruine grès (ESKAF), 28 cm
bruin geglazuurde ajourtegels (ESKAF), 30 cm
Het hele interieur is verloren gegaan bij de verbouwing in 1965-67
architect: H.F. Mertens
Hildo Krop probeerde in zijn beeldhouwwerken de identiteit van het gebouw duidelijk te maken door motieven te kiezen die verband hebben met wat er zich in het gebouw afspeelt. Bij dit bankgebouw plaatst hij boven de ingang een sluitsteen, waarop een man te zien is met half opgeven armen en de handpalmen naar buiten gekeerd. Deze open handen laten zien dat de bank eerlijk is en nooit het vertrouwen van de klanten beschaamt. De figuren rondom de man dragen attributen van de land- en bosbouw, de industrie, handel en wetenschappen. Zij kunnen hun werk goed doen dankzij de goede financiering van de bank. De vele steentjes aan de gevel zijn wat meer anekdotisch. We zien onder meer maskerkoppen in combinatie met een paardje, druiventrossen, mannen met fruit en vrouwen met bloemen. Ook zijn er stenen met symbolische verwijzingen zoals de Mercuriushoed en –staf naar de handel en de man met een tandrad naar arbeid en industrie.
Binnen in het gebouw, met name inde hal, was ook werk van Krop te vinden. De enige foto die bekend is van het oorspronkelijke interieur, laat achter de klok vaag de ajourtegels (grès?) zien. Waarschijnlijk zaten onder de klantenbalie de bruine geglazuurde tegels.
Het Hildo Krop Museum in Steenwijk bezit enkele gipsen voorstudies (51 cm) van deze gevelversieringen:
bron: Een hechte verbintenis, Botine Koopmans, 2011
met dank aan Bart van Lienden
terug naar boven